Türkiye’de Covid-19’a karşı ‘adenovirüs’ prosedürüyle geliştirilen birinci aşının tüm varyantlara karşı uzun müddet koruyuculuk sağlaması hedefleniyor. Faz-1 çalışması başlayan aşıyı geliştiren Ankara Kanser Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut “Tasarımdaki farklılık, aşımızın epey kuvvetli ve muhafaza mühletinin uzun olmasını sağlıyor” dedi.
TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu’nca desteklenen 7 yerli aşı adayından Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü’nce geliştirilen aşının çalışmalarına, 17 Mart 2020’de başlandı. Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut öncülüğündeki 8 kişilik grup, ‘adenovirüs’ usulüyle yerli aşıyı geliştirdi.
Laboratuvar ortamında üretimi yapılan aşının hayvan deneyleri muvaffakiyetle tamamlandı. Sıhhat Bakanlığı’nın müsaade vermesinin akabinde ağız ve burundan da uygulanabilen aşının Faz-1 çalışması 3 gün evvel Ankara Kent Hastanesi’nde başladı.
‘KESİN SONUÇ İNSANLARDA KULLANILDIKTAN daha sonra
Aşıyı geliştiren Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut, geliştirdikleri aşının canlı olduğunu belirterek “Benzerleri var. Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği bir aşı var, bir daha ABD’de bir diğer firmanın geliştirdiği adenovirüs aşısı, bir de Sputnik aşısı var. Ülkemizde bu çeşit aşılar uygulanmıyor. Bizim aşımızın başka aşılardan bir farkı var.
Bilhassa bizim ülkemizde kullanılan mRNA ve inaktif aşılardan da fazlaca farklı. Öncelikle canlı bir aşı. Daha güçlü bir bağışıklık karşılığı oluşturabilme potansiyeline sahip. Tasarımdaki farklılık, aşımızın fazlaca kuvvetli ve muhafaza mühletinin uzun olmasını sağlıyor. Bunları laboratuvar çalışmalarına dayanarak söylüyoruz. Kesin kararınu lakin insanlarda kullandıktan daha sonra öğrenebileceğiz” dedi.
‘CORONAVİRÜSÜN MUTASYONLARINI TANIDIK’
Akbulut, coronavirüsün mutasyonlarını da hesaba katarak aşıyı ürettiklerini belirterek, “niçin uzun müddet bir muhafaza sağlayacak? Zira Mart 2020’de aşıyı tasarlarkilk evvel grup arkadaşlarımla birlikte coronavirüsün mutasyonlarını tanıdık. O tarihe kadar 15-17 tane mutasyon bildirilmişti ve literatürde yayınlanan bütün virüsleri toparladık.
Virüsün hangi bölgeleri mutasyona uğruyor, ileri de bizi bekleyen ne tıp varyantlar olabilir, hesaplarını yaptık. Coronavirüste bir grip virüsüne emsal olduğu için onun da bu türlü mutasyona uğrayacağını kestirim ettik ve öncesinden hangi bölgelerden mutasyona uğrayabilir diye bir hesaplama yaptık.
Araştırmalarımızın kararında kimi bölgeler belirledik. Virüsün mutasyona uğrayabileceği sıcak noktaları saptadık ve ona bakılırsa oluşabilecek protein değişikliklerinin bilgisayar ortamında simülasyon yaptık. Bir manada doğal olarak virüsün izleyeceği yolu taklit ettik. İleride nerelerde mutasyon yapar, antijenik yapısını nasıl değiştirir, bunu evvelde belirlemeye çalıştık ve ona nazaran de aşımızı tasarladık” diye konuştu.
‘ACİL KULLANIM ONAYI GÜNDEME GELEBİLİR’
Akbulut, üretilen aşının uzun mühlet müdafaa sağlayacağını lakin Faz-1 ve Faz-2 çalışmalarından elde edilen sonuçlarla kesinleşeceğini söyleyerek, şöyleki konuştu:
“Hiç kimse insanlarda kullanmadan, denemeden bunun iki yıl ya da daha fazla koruyacağını argüman edemez. Bunu söylemek aslına bakarsanız güç. Ancak başka mevcut aşılar, bu türlü tasarlanmadı. Onların uzun müddet müdafaa sağlamayacağı en başından muhakkaktı. Zira, yeni bir varyant çıktığı vakit evvelki virüse karşı yapılmış aşıların tesirli olmayacağı bilimsel olarak bilinen bir şeydi. Lakin yeni varyantları kapsayacak biçimde şayet tasarım yaparsanız, bu biçimde bu bahtınız var.
Şayet, Faz-1 ve Faz-2 evresini geçersek epeyce kısa müddette bütün dünyada yaygın kullanım bahtı olabilecek bir aşı. Şu ana kadar bilinen tesirli 4 varyantı da hesaba kattık. Bizim yaptığımız bir tasarım ve tasarladığımız her şey laboratuvar ortamında ürettik ve hayvanlarda da denedik. En sonunda en kuvvetli olan, bağışıklık karşılığı oluşturan hangi tasarımsa onunla yolumuza devam edip, ve aşımızı geliştirdik. ‘İki yıl müdafaa sağlayan aşı geliyormuş’ deyip kimse başka aşılarını yaptırmamazlık yapmasınlar.
Bizim aşımız çabucak hemen Faz-1 basamağında. Birinci çalışmanın sonuçlarını gördükten daha sonra Faz-2’ye geçeceğiz ve Faz-2’den daha sonra lakin elde edeceğimiz sonuçlara göre acil kullanım onayı gündeme gelebilir. Onun için biraz daha vakti var.”
‘AŞI BURUNDAN VE AĞIZDAN KULLANILABİLİYOR’
Karabulut, aşının bir öteki özelliğini de şöyleki deklare etti: “Aşımızın bir öbür farklı tarafı da canlı aşı olduğu için, ağızdan ve burundan uygulama özelliğine sahip. niye öteki aşılar ağızdan ve burundan uygulanamıyor. MRNA aşıları yahut inaktif aşılar ve de protein aşılarını ağızdan verdiğiniz vakit, bunlar tükürükle ya da burundan uyguladığınız vakit burun salgılarıyla dışarı atılır.
Hücrenin içeri girebilmesi lazım, aşının tesirli olabilmesi için. Lakin kullandığımız adenovirüs zararsız bir virüs, her insanın karşılaştığı ve bağışık olduğu bir virüs. Adenovirüsler bugün için insanları pek hasta etmiyor. O niçinle de burundan ve ağızdan kullanılabiliyor.” Akbulut ayrıyeten Faz-1 çalışmalarında aşının coronavirüse yakalanmayıp aşı yaptırmamış 18-59 yaş içindeki gönüllülerde uygulanacağını belirtti. (DHA)
TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu’nca desteklenen 7 yerli aşı adayından Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü’nce geliştirilen aşının çalışmalarına, 17 Mart 2020’de başlandı. Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut öncülüğündeki 8 kişilik grup, ‘adenovirüs’ usulüyle yerli aşıyı geliştirdi.
Laboratuvar ortamında üretimi yapılan aşının hayvan deneyleri muvaffakiyetle tamamlandı. Sıhhat Bakanlığı’nın müsaade vermesinin akabinde ağız ve burundan da uygulanabilen aşının Faz-1 çalışması 3 gün evvel Ankara Kent Hastanesi’nde başladı.
‘KESİN SONUÇ İNSANLARDA KULLANILDIKTAN daha sonra
Aşıyı geliştiren Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut, geliştirdikleri aşının canlı olduğunu belirterek “Benzerleri var. Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği bir aşı var, bir daha ABD’de bir diğer firmanın geliştirdiği adenovirüs aşısı, bir de Sputnik aşısı var. Ülkemizde bu çeşit aşılar uygulanmıyor. Bizim aşımızın başka aşılardan bir farkı var.
Bilhassa bizim ülkemizde kullanılan mRNA ve inaktif aşılardan da fazlaca farklı. Öncelikle canlı bir aşı. Daha güçlü bir bağışıklık karşılığı oluşturabilme potansiyeline sahip. Tasarımdaki farklılık, aşımızın fazlaca kuvvetli ve muhafaza mühletinin uzun olmasını sağlıyor. Bunları laboratuvar çalışmalarına dayanarak söylüyoruz. Kesin kararınu lakin insanlarda kullandıktan daha sonra öğrenebileceğiz” dedi.
‘CORONAVİRÜSÜN MUTASYONLARINI TANIDIK’
Akbulut, coronavirüsün mutasyonlarını da hesaba katarak aşıyı ürettiklerini belirterek, “niçin uzun müddet bir muhafaza sağlayacak? Zira Mart 2020’de aşıyı tasarlarkilk evvel grup arkadaşlarımla birlikte coronavirüsün mutasyonlarını tanıdık. O tarihe kadar 15-17 tane mutasyon bildirilmişti ve literatürde yayınlanan bütün virüsleri toparladık.
Virüsün hangi bölgeleri mutasyona uğruyor, ileri de bizi bekleyen ne tıp varyantlar olabilir, hesaplarını yaptık. Coronavirüste bir grip virüsüne emsal olduğu için onun da bu türlü mutasyona uğrayacağını kestirim ettik ve öncesinden hangi bölgelerden mutasyona uğrayabilir diye bir hesaplama yaptık.
Araştırmalarımızın kararında kimi bölgeler belirledik. Virüsün mutasyona uğrayabileceği sıcak noktaları saptadık ve ona bakılırsa oluşabilecek protein değişikliklerinin bilgisayar ortamında simülasyon yaptık. Bir manada doğal olarak virüsün izleyeceği yolu taklit ettik. İleride nerelerde mutasyon yapar, antijenik yapısını nasıl değiştirir, bunu evvelde belirlemeye çalıştık ve ona nazaran de aşımızı tasarladık” diye konuştu.
‘ACİL KULLANIM ONAYI GÜNDEME GELEBİLİR’
Akbulut, üretilen aşının uzun mühlet müdafaa sağlayacağını lakin Faz-1 ve Faz-2 çalışmalarından elde edilen sonuçlarla kesinleşeceğini söyleyerek, şöyleki konuştu:
“Hiç kimse insanlarda kullanmadan, denemeden bunun iki yıl ya da daha fazla koruyacağını argüman edemez. Bunu söylemek aslına bakarsanız güç. Ancak başka mevcut aşılar, bu türlü tasarlanmadı. Onların uzun müddet müdafaa sağlamayacağı en başından muhakkaktı. Zira, yeni bir varyant çıktığı vakit evvelki virüse karşı yapılmış aşıların tesirli olmayacağı bilimsel olarak bilinen bir şeydi. Lakin yeni varyantları kapsayacak biçimde şayet tasarım yaparsanız, bu biçimde bu bahtınız var.
Şayet, Faz-1 ve Faz-2 evresini geçersek epeyce kısa müddette bütün dünyada yaygın kullanım bahtı olabilecek bir aşı. Şu ana kadar bilinen tesirli 4 varyantı da hesaba kattık. Bizim yaptığımız bir tasarım ve tasarladığımız her şey laboratuvar ortamında ürettik ve hayvanlarda da denedik. En sonunda en kuvvetli olan, bağışıklık karşılığı oluşturan hangi tasarımsa onunla yolumuza devam edip, ve aşımızı geliştirdik. ‘İki yıl müdafaa sağlayan aşı geliyormuş’ deyip kimse başka aşılarını yaptırmamazlık yapmasınlar.
Bizim aşımız çabucak hemen Faz-1 basamağında. Birinci çalışmanın sonuçlarını gördükten daha sonra Faz-2’ye geçeceğiz ve Faz-2’den daha sonra lakin elde edeceğimiz sonuçlara göre acil kullanım onayı gündeme gelebilir. Onun için biraz daha vakti var.”
‘AŞI BURUNDAN VE AĞIZDAN KULLANILABİLİYOR’
Karabulut, aşının bir öteki özelliğini de şöyleki deklare etti: “Aşımızın bir öbür farklı tarafı da canlı aşı olduğu için, ağızdan ve burundan uygulama özelliğine sahip. niye öteki aşılar ağızdan ve burundan uygulanamıyor. MRNA aşıları yahut inaktif aşılar ve de protein aşılarını ağızdan verdiğiniz vakit, bunlar tükürükle ya da burundan uyguladığınız vakit burun salgılarıyla dışarı atılır.
Hücrenin içeri girebilmesi lazım, aşının tesirli olabilmesi için. Lakin kullandığımız adenovirüs zararsız bir virüs, her insanın karşılaştığı ve bağışık olduğu bir virüs. Adenovirüsler bugün için insanları pek hasta etmiyor. O niçinle de burundan ve ağızdan kullanılabiliyor.” Akbulut ayrıyeten Faz-1 çalışmalarında aşının coronavirüse yakalanmayıp aşı yaptırmamış 18-59 yaş içindeki gönüllülerde uygulanacağını belirtti. (DHA)