niçinleri Tam Olarak Bilinmemektedir
Çocuk romatizma hastalıklarının kesin sebebi birçok vakit bilinmemektedir. Her ne kadar genetik yatkınlıkla birlikte, çevresel faktörlerin tesirli olduğu söylense de, hastalıkların değerli bir kısmında ne kesin genetik sistem, ne de hangi çevresel etkenlerin hakikaten tesirli olduğu kanıtlanmamıştır.
Çocuk romatizma hastalıkları çoklukla bağışıklık sisteminin olağandışı karşılığı kararı oluşan otoantikorların (vücudun kendi hücre yapı taşlarına karşı oluşmuş antikorlar), bedende iltihabı tepki oluşturması kararı oluşur. Bu olağandışı ve abartılı bağışıklık yanıtı kararı deride, eklemlerde, böbreklerde, beyinde, kalp ve akciğer zarında iltihap (yangı, inflamasyon) oluşur ve bu durum uygun biçimde tedavi edilmezse organlarda hasara niye olur.
Belirti ve Bulgular Tedricen Ortaya Çıkar
Çocuk romatizma hastalıklarının en değerli özelliklerinden birisi, hastalıklara özgü belirti ve bulguların birçok vakit birebir anda ortaya çıkmamasıdır. Bilakis teşhis koyduracak belirti ve bulgular vakit geçtikçe ortaya çıkar. Bu niçinle erken teşhis koymak zordur ve birçok vakit teşhiste gecikmeler olur. Örneğin Juvenil İdyopatik Artrit denen hastalıkta teşhis koymak için hastalık belirti ve bulgularının en az 6 hafta devam etmesi; hastalığın hangi alt kümeye girdiğinin belirlenmesi için ise 6 ay müddetle izlenmesi gerekir.
Sistemik lupus eritematoz (SLE) ise öteki biroldukça hastalıkla karışacak biçimde, yavaşça ateş, halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık üzere belirtilerle başlar. SLE’de kimi vakit başlangıçtaki tek bulgu kanda pıhtılaşmayı başlatan trombositlerin sayısının düşmesidir. Bu durum idyopatik trombositopenik purpura (İTP) denen kan hastalığı ile karışır.
Biroldukca Organ ve Sistemi Tesirler
Çocuk romatizma hastalıkları tek bir sistemi değil, sıklıkla biroldukca organı bir arada tesirler. Bu niçinle çeşitli organ sistemlerinin işlev bozukluğu biçiminde belirti verir. Temel olarak kas ve iskelet sistemini etkilese bile; böbrek, beyin, kan hücreleri, kalp ve akciğer tutulumları olduğunda, bu organlara ilişkin klinik ve laboratuvar belirti ve bulgulara niye olur. Örneğin, ciltte döküntü, saç dökülmesi, göğüs ağrısı, karın ağrısı, baş ağrısı, yüksek ateş, havale geçirme, kan hücrelerinde bozukluk (anemi, trombosit ve lökosit sayısı düşüklüğü yahut yüksekliği) romatizmal hastalık belirtisi olabilir.
Romatizma Dışı Hastalıklarla Karışır
Emsal şikayetler ve bulgular; enfeksiyon hastalıkları (kemik ve eklemin enfeksiyonu), kimi kanserler (osteosarkom, lösemi vb.) ve ortopedik sıkıntılarla (yırtık menisküs, osteoartroz vb.) durumlarında da görülebilir. O niçinle romatizmal hastalığı, romatizmal olmayan hastalıktan uygun teşhis formları ile ayırt etmek gerekir.
Esas Hastalıklar
Esas çocuk romatizma hastalıkları Juvenil İdyopatik Artrit (JIA), Ankilozan Spondilit, İnflamatuvar Barsak Hastalığı Artriti, Ailevi Akdeniz Ateşi, SLE, Juvenil Dermatomiyozit, Skleroderma, Vaskülitler (Henoch-Schönlein Purpurası, Kawasaki Hastalığı, Poliarteritis Nodoza, Vb.), Behçet Hastalığı, Sjögren Sendromu, Reaktif Artritler, Ağrı Sendromları ve başka az hastalıklardır.
Teşhis, Detaylı Hikaye ve Muayene İle Konur, Laboratuvar Yardımcıdır
Çocuk romatolojisinde hastalık tanısı birden fazla vakit (%80-85) detaylı hastalık hikayesi ve fizik muayene bulguları ile konur. Görüntüleme formları ve laboratuvar testlerinin tanıya katkısı %10-15 civarındadır.
Bu hastalıklardaki esas belirtiler; ateş, eklem şikâyetleri (eklemde ağrı, şişlik, ısı artışı, hareket kısıtlılığı), eklemde sabah sertliği, kas güçsüzlüğü, yürüme sorunları, ciltte döküntü, Raynaud belirtisi (el yahut ayaklar soğuğa maruz kaldığında, evvel beyazlanma, gerisinden morarma ve ısındığında yine pembeleşme)’ dir.
Tedaviye Kısa Müddette Cevap Alınmaz, Tedavi Karşılığı Yavaştır. İlaçların Yan Tesirleri Vardır
Çocuk romatizma hastalıklarının en kıymetli özelliklerinden birisi de tedavi ile kısa müddette dramatik karşılık alınamamasıdır. Güzelleşme yavaş gerçekleşir, birden fazla vakit ilaçların tam tesir etmesi için aralıksız en az 3-4 ay kullanılması gerekir. Bu durum ailelerde hayal kırıklığına niye olur ve sabırsızlık niçiniyle tedavi uyumsuzluğuna niye olabilir. Ayrıyeten romatizma ilaçları birden fazla vakit hastada rahatsız edici (bulantı, kusma, mide ağrısı, karaciğer işlev bozukluğu, kanama, vb.) yan tesirlere niye olur. Bu da tedavinin devamını güçleştiren bir faktördür. Tüm bu niçinlerle ailenin doktor ve tedavi grubu ile taam bir ahenk ve işbirliği ortasında olması gerekir. Aksi takdirde tedaviden istenen sonuç alınamaz.
Aile ve Çocuğa Bakım Verenler ile Sıkı Eşgüdüm Gerekir
Tedavi müddetinin ayları-senelerı bulması, kimi vakit tüm çocukluk devrini kapsaması niçiniyle, ailenin ve tedaviyi yürütenlerin sabırla ahenk ortasında çalışması gerekir.
Çocuk romatizma hastalıklarının kesin sebebi birçok vakit bilinmemektedir. Her ne kadar genetik yatkınlıkla birlikte, çevresel faktörlerin tesirli olduğu söylense de, hastalıkların değerli bir kısmında ne kesin genetik sistem, ne de hangi çevresel etkenlerin hakikaten tesirli olduğu kanıtlanmamıştır.
Çocuk romatizma hastalıkları çoklukla bağışıklık sisteminin olağandışı karşılığı kararı oluşan otoantikorların (vücudun kendi hücre yapı taşlarına karşı oluşmuş antikorlar), bedende iltihabı tepki oluşturması kararı oluşur. Bu olağandışı ve abartılı bağışıklık yanıtı kararı deride, eklemlerde, böbreklerde, beyinde, kalp ve akciğer zarında iltihap (yangı, inflamasyon) oluşur ve bu durum uygun biçimde tedavi edilmezse organlarda hasara niye olur.
Belirti ve Bulgular Tedricen Ortaya Çıkar
Çocuk romatizma hastalıklarının en değerli özelliklerinden birisi, hastalıklara özgü belirti ve bulguların birçok vakit birebir anda ortaya çıkmamasıdır. Bilakis teşhis koyduracak belirti ve bulgular vakit geçtikçe ortaya çıkar. Bu niçinle erken teşhis koymak zordur ve birçok vakit teşhiste gecikmeler olur. Örneğin Juvenil İdyopatik Artrit denen hastalıkta teşhis koymak için hastalık belirti ve bulgularının en az 6 hafta devam etmesi; hastalığın hangi alt kümeye girdiğinin belirlenmesi için ise 6 ay müddetle izlenmesi gerekir.
Sistemik lupus eritematoz (SLE) ise öteki biroldukça hastalıkla karışacak biçimde, yavaşça ateş, halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık üzere belirtilerle başlar. SLE’de kimi vakit başlangıçtaki tek bulgu kanda pıhtılaşmayı başlatan trombositlerin sayısının düşmesidir. Bu durum idyopatik trombositopenik purpura (İTP) denen kan hastalığı ile karışır.
Biroldukca Organ ve Sistemi Tesirler
Çocuk romatizma hastalıkları tek bir sistemi değil, sıklıkla biroldukca organı bir arada tesirler. Bu niçinle çeşitli organ sistemlerinin işlev bozukluğu biçiminde belirti verir. Temel olarak kas ve iskelet sistemini etkilese bile; böbrek, beyin, kan hücreleri, kalp ve akciğer tutulumları olduğunda, bu organlara ilişkin klinik ve laboratuvar belirti ve bulgulara niye olur. Örneğin, ciltte döküntü, saç dökülmesi, göğüs ağrısı, karın ağrısı, baş ağrısı, yüksek ateş, havale geçirme, kan hücrelerinde bozukluk (anemi, trombosit ve lökosit sayısı düşüklüğü yahut yüksekliği) romatizmal hastalık belirtisi olabilir.
Romatizma Dışı Hastalıklarla Karışır
Emsal şikayetler ve bulgular; enfeksiyon hastalıkları (kemik ve eklemin enfeksiyonu), kimi kanserler (osteosarkom, lösemi vb.) ve ortopedik sıkıntılarla (yırtık menisküs, osteoartroz vb.) durumlarında da görülebilir. O niçinle romatizmal hastalığı, romatizmal olmayan hastalıktan uygun teşhis formları ile ayırt etmek gerekir.
Esas Hastalıklar
Esas çocuk romatizma hastalıkları Juvenil İdyopatik Artrit (JIA), Ankilozan Spondilit, İnflamatuvar Barsak Hastalığı Artriti, Ailevi Akdeniz Ateşi, SLE, Juvenil Dermatomiyozit, Skleroderma, Vaskülitler (Henoch-Schönlein Purpurası, Kawasaki Hastalığı, Poliarteritis Nodoza, Vb.), Behçet Hastalığı, Sjögren Sendromu, Reaktif Artritler, Ağrı Sendromları ve başka az hastalıklardır.
Teşhis, Detaylı Hikaye ve Muayene İle Konur, Laboratuvar Yardımcıdır
Çocuk romatolojisinde hastalık tanısı birden fazla vakit (%80-85) detaylı hastalık hikayesi ve fizik muayene bulguları ile konur. Görüntüleme formları ve laboratuvar testlerinin tanıya katkısı %10-15 civarındadır.
Bu hastalıklardaki esas belirtiler; ateş, eklem şikâyetleri (eklemde ağrı, şişlik, ısı artışı, hareket kısıtlılığı), eklemde sabah sertliği, kas güçsüzlüğü, yürüme sorunları, ciltte döküntü, Raynaud belirtisi (el yahut ayaklar soğuğa maruz kaldığında, evvel beyazlanma, gerisinden morarma ve ısındığında yine pembeleşme)’ dir.
Tedaviye Kısa Müddette Cevap Alınmaz, Tedavi Karşılığı Yavaştır. İlaçların Yan Tesirleri Vardır
Çocuk romatizma hastalıklarının en kıymetli özelliklerinden birisi de tedavi ile kısa müddette dramatik karşılık alınamamasıdır. Güzelleşme yavaş gerçekleşir, birden fazla vakit ilaçların tam tesir etmesi için aralıksız en az 3-4 ay kullanılması gerekir. Bu durum ailelerde hayal kırıklığına niye olur ve sabırsızlık niçiniyle tedavi uyumsuzluğuna niye olabilir. Ayrıyeten romatizma ilaçları birden fazla vakit hastada rahatsız edici (bulantı, kusma, mide ağrısı, karaciğer işlev bozukluğu, kanama, vb.) yan tesirlere niye olur. Bu da tedavinin devamını güçleştiren bir faktördür. Tüm bu niçinlerle ailenin doktor ve tedavi grubu ile taam bir ahenk ve işbirliği ortasında olması gerekir. Aksi takdirde tedaviden istenen sonuç alınamaz.
Aile ve Çocuğa Bakım Verenler ile Sıkı Eşgüdüm Gerekir
Tedavi müddetinin ayları-senelerı bulması, kimi vakit tüm çocukluk devrini kapsaması niçiniyle, ailenin ve tedaviyi yürütenlerin sabırla ahenk ortasında çalışması gerekir.