Covid-19 aşıları coronavirüsten korunmanın en tesirli yolu. Fakat ne kadar inançlı ve tesirli oldukları hâlâ merak konusu… Bu noktada Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke, en sık lisana getirilen soruları yanıtladı.
Coronavirüsün niye olduğu Covid-19 hastalığı başta teneffüs yolu olmak üzere tüm bedeni tesiri altına alabiliyor ve epeyce önemli sonuçlara yol açıyor. Fakat aşılar yardımıyla hastalıkla çabada tesirli sonuçlar alınıyor. Buna karşın aşıların ne kadar faal ve inançlı olduğuna dair tartışmaların da arkası ardı kesilmiyor. İşte bu bahiste akılları kurcalayan sorular ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke’nin yanıtları…
Prof. Dr. Davet Büke
1 – Üçüncü doz gerekli mi?
Şu an için Omicron varyantı ile oluşan hastalığın birinci datalar ışığı altında Delta varyantınına göre daha yavaşça olduğu tarafında. Lakin bu varyantın oluşturacağı hastalığın seyrine ait kesin net bir şey söylemek için çabucak hemen erken. Pfizer-BioNTech, Moderna ve Astra Zeneca’nın ürettiği Covid-19 aşılarının tesirlerine ait yeni yapılan bilimsel araştırma neticelerina nazaran; Delta varyantının yüzde 1.8 oranında hakim olduğu periyotta tam doz (en az iki doz) olarak yapılması kararı kelam konusu aşıların Covid-19’a karşı tesirleri ortalama yüzde 93.4 iken, Delta varyantının hakim olduğu devirde aşıların aktifliğinin ortalama yüzde 85.3’e düştüğü saptanmıştır. Eldeki yeni bilgiler, 3. doz aşı daha sonrası Omicron’a karşı koruyuculuğun artabileceğini gösteriyor. ötürüsıyla hatırlatma dozunun 2. dozdan daha sonra en geç 3 ay daha sonra yapılması yararlı olacaktır.
2 – Coronavirüsten yalnızca aşıyla korunabilir miyiz?
Mevcut Covid-19 aşılarının hiç birisi aşılanmış bir şahsa virüsün bulaşmasını tam olarak önleyememektedir. ötürüsıyla virüsün bulaşmasının engellenmesinde; hakikat maskenin yanlışsız biçimde kullanılması, uzaklık ve hijyene fazlaca dikkat edilmesi gerekmektedir. Lakin aşının ağır hastalık oluşumunu ve hatta vefat gelişmenini önlemede yüksek aktiflikte olduğu unutulmamalıdır.
3 – Anne karnındaki bebeğe ziyan verir mi?
Hamilelikte Covid-19 ağır seyretmektedir. Acil kullanım onayı alan aşılarla ilgili yapılan çalışmalarda, aşının hamilelikte ve hamileliğin çabucak her devrinde kullanması kararı ek bir ziyana yol açmadığı ve kullanmasının inançlı olduğu ortaya konmuştur.
4 – Kısırlığa yol açar mu?
Çocuk doğurma çağında olan bayanlarda Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açtığına ait hiç bir ispat olmadığı üzere, gebe kalmada değerli rol oynayan ve aşılarda olduğu sav edilen sinsitin-1 hiç bir Covid-19 aşısında bulunmamaktadır. ötürüsıyla Covid-19 aşıları ile bu yapıya karşı antikor oluşmayacağından Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açması kabul
edilen bir durum değildir.
5 – Kan pıhtılaşmasına niye olur mı?
CoronaVac aşısı ile ilgili bildirilen yan tesirler enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık üzere bilinen yan tesirler olup anafilaksi üzere önemli alerjik tepki gelişimi son derece az olarak bildirilmiştir. Comirnaty aşısı ile geliştiği tez edilen miyokardit (kalp kası iltihabı)/perikardit (kalp zarı iltihabı) milyonda 27 bireyde görülmüş, daha fazlaca genç erkeklerde ve ikinci doz aşıdan daha sonra ortaya çıkmıştır. Bu da tedavi ile büsbütün güzelleşmiştir.
Hastalığı geçirenlerde miyokardit/perikardit gelişimi epey daha yüksek oranda görülmektedir. Covid-19’un kanı pıhtılaştırma riski yüksektir. Aşılarda bu risk fazlaca düşüktür. Bu durum daha epey Johnson & Johnson ve AstraZeneca aşıları ile bildirilen ve 1/1.000.000 oranında görülen yan tesirdir. Ayrıyeten Pfizer-BioNTech aşısında bulunan mRNA malzemesi, genlerimizi oluşturan DNA’mızı değiştiremez. mRNA, insan DNA’sını içeren 46 kromozomun bulunduğu hücre çekirdeğinin içerisine giremez ve yerleşemez. Aşı ile bedene giren mRNA’nın tanımlanma süreci yapılır yapılmaz beden tarafınca ortadan kaldırılmaktadır. Yani bedende dakikalarla tanımlanabilecek müddette yok edilmektedir.
Kimlere yapılmamalı?
Aşının yapılmaması gereken şahıslar daha evvel Covid-19 aşısı olan ve bu sırada anafilaksi yani önemli alerjik bir tepki geçiren şahıslardır. Beden ısısının 38.5 C’yi geçtiği (yüksek ateş) durumlarında ise yüksek ateş denetim altına alınıncaya kadar, bir de Covid-19 kesin ya da muhtemel tanısı konulan bireylerde akut semptomlar düzelinceye yahut izolasyon müddeti bitinceye kadar aşı uygulaması ertelenmelidir.
Coronavirüsün niye olduğu Covid-19 hastalığı başta teneffüs yolu olmak üzere tüm bedeni tesiri altına alabiliyor ve epeyce önemli sonuçlara yol açıyor. Fakat aşılar yardımıyla hastalıkla çabada tesirli sonuçlar alınıyor. Buna karşın aşıların ne kadar faal ve inançlı olduğuna dair tartışmaların da arkası ardı kesilmiyor. İşte bu bahiste akılları kurcalayan sorular ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke’nin yanıtları…
Prof. Dr. Davet Büke
1 – Üçüncü doz gerekli mi?
Şu an için Omicron varyantı ile oluşan hastalığın birinci datalar ışığı altında Delta varyantınına göre daha yavaşça olduğu tarafında. Lakin bu varyantın oluşturacağı hastalığın seyrine ait kesin net bir şey söylemek için çabucak hemen erken. Pfizer-BioNTech, Moderna ve Astra Zeneca’nın ürettiği Covid-19 aşılarının tesirlerine ait yeni yapılan bilimsel araştırma neticelerina nazaran; Delta varyantının yüzde 1.8 oranında hakim olduğu periyotta tam doz (en az iki doz) olarak yapılması kararı kelam konusu aşıların Covid-19’a karşı tesirleri ortalama yüzde 93.4 iken, Delta varyantının hakim olduğu devirde aşıların aktifliğinin ortalama yüzde 85.3’e düştüğü saptanmıştır. Eldeki yeni bilgiler, 3. doz aşı daha sonrası Omicron’a karşı koruyuculuğun artabileceğini gösteriyor. ötürüsıyla hatırlatma dozunun 2. dozdan daha sonra en geç 3 ay daha sonra yapılması yararlı olacaktır.
2 – Coronavirüsten yalnızca aşıyla korunabilir miyiz?
Mevcut Covid-19 aşılarının hiç birisi aşılanmış bir şahsa virüsün bulaşmasını tam olarak önleyememektedir. ötürüsıyla virüsün bulaşmasının engellenmesinde; hakikat maskenin yanlışsız biçimde kullanılması, uzaklık ve hijyene fazlaca dikkat edilmesi gerekmektedir. Lakin aşının ağır hastalık oluşumunu ve hatta vefat gelişmenini önlemede yüksek aktiflikte olduğu unutulmamalıdır.
3 – Anne karnındaki bebeğe ziyan verir mi?
Hamilelikte Covid-19 ağır seyretmektedir. Acil kullanım onayı alan aşılarla ilgili yapılan çalışmalarda, aşının hamilelikte ve hamileliğin çabucak her devrinde kullanması kararı ek bir ziyana yol açmadığı ve kullanmasının inançlı olduğu ortaya konmuştur.
4 – Kısırlığa yol açar mu?
Çocuk doğurma çağında olan bayanlarda Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açtığına ait hiç bir ispat olmadığı üzere, gebe kalmada değerli rol oynayan ve aşılarda olduğu sav edilen sinsitin-1 hiç bir Covid-19 aşısında bulunmamaktadır. ötürüsıyla Covid-19 aşıları ile bu yapıya karşı antikor oluşmayacağından Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açması kabul
edilen bir durum değildir.
5 – Kan pıhtılaşmasına niye olur mı?
CoronaVac aşısı ile ilgili bildirilen yan tesirler enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık üzere bilinen yan tesirler olup anafilaksi üzere önemli alerjik tepki gelişimi son derece az olarak bildirilmiştir. Comirnaty aşısı ile geliştiği tez edilen miyokardit (kalp kası iltihabı)/perikardit (kalp zarı iltihabı) milyonda 27 bireyde görülmüş, daha fazlaca genç erkeklerde ve ikinci doz aşıdan daha sonra ortaya çıkmıştır. Bu da tedavi ile büsbütün güzelleşmiştir.
Hastalığı geçirenlerde miyokardit/perikardit gelişimi epey daha yüksek oranda görülmektedir. Covid-19’un kanı pıhtılaştırma riski yüksektir. Aşılarda bu risk fazlaca düşüktür. Bu durum daha epey Johnson & Johnson ve AstraZeneca aşıları ile bildirilen ve 1/1.000.000 oranında görülen yan tesirdir. Ayrıyeten Pfizer-BioNTech aşısında bulunan mRNA malzemesi, genlerimizi oluşturan DNA’mızı değiştiremez. mRNA, insan DNA’sını içeren 46 kromozomun bulunduğu hücre çekirdeğinin içerisine giremez ve yerleşemez. Aşı ile bedene giren mRNA’nın tanımlanma süreci yapılır yapılmaz beden tarafınca ortadan kaldırılmaktadır. Yani bedende dakikalarla tanımlanabilecek müddette yok edilmektedir.
Kimlere yapılmamalı?
Aşının yapılmaması gereken şahıslar daha evvel Covid-19 aşısı olan ve bu sırada anafilaksi yani önemli alerjik bir tepki geçiren şahıslardır. Beden ısısının 38.5 C’yi geçtiği (yüksek ateş) durumlarında ise yüksek ateş denetim altına alınıncaya kadar, bir de Covid-19 kesin ya da muhtemel tanısı konulan bireylerde akut semptomlar düzelinceye yahut izolasyon müddeti bitinceye kadar aşı uygulaması ertelenmelidir.