Kalp-damar hastalıkları, tüm dünya ölçeğinde en sık vefat sebebidir ve bütün ölümlerin üçte birini oluşturur. ötürüsıyla bu hastalığın risk faktörlerinin tanınması ve vaktinde tedbir alınması hayati ehemmiyet taşır. Kalp-damar hastalıklarının önlenebilen hatta ortaya çıktığında geri çevrilebilen hastalıklar olduğunu belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bunun için dikkat edilmesi gereken noktaları şu biçimde anlattı:
Prof. Dr. Osman Erk
DEĞİŞTİRİLEMEYEN RİSK FAKTÖRLERİ
Kalp-damar hastalıklarında risk faktörleri esas iki kısımda kıymetlendirilir. Biri değiştirilemez risk faktörleridir. Bunlar şöyleki sıralanabilir:
Aile hikayesi: Birinci derece akrabalarında (anne, baba, kardeş) kalp damar hastalığı olanlarda risk yüksektir.
Yaş: İleri yaşla birlikte kalp damar hastalığı riski giderek yükselir. Bu ergenlerde hastalığın ortaya çıkmayacağı manasına gelmez.
Cinsiyet: Kalp damar hastalıkları erkeklerde bayanlara bakılırsa daha erken yaşlarda ve daha sık ortaya çıkar. Menopozdan daha sonra ise bayanlarda da risk artar ve şimdi eşitlenir.
NASIL KORUNABİLİRİZ?
Sigara içmemek, ülkü kiloya sahip olmak, haftada üç buçuk saat antrenman yapmak, Akdeniz şekli beslenmek (Tahıl, kuru baklagil, taze sebze-meyve, balık, zeytinyağı bakımından zengindir), un, şeker, yağ ve tuzu kısıtlamak, bilhassa işlenmiş, katkılı, trans yağ ve mısır şurubu içeren besinlerden uzak durmak ve gerilim idaresi kalp damar hastalıkları riskini büyük ölçüde azaltır.
DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERİ
Kalp-damar hastalıklarına karşı değiştirilebilir risk faktörleri ise şunlardır:
Sigara: Kanın akışkanlığını azaltır ve pıhtılaşmayı artırarak damar sertliğinin ilerlemesine sebep olur. Bu niçinle kalp damar hastalığı riskini iki kat artırır. Erken yaşta sigara içmeye başlamak, uzun müddet ve fazla sigara içmek riski yükseltir.
Hipertansiyon: Kan basıncının 120/80 mmHg’den yüksek olması risk faktörüdür. Yüksek kan basıncı kalp üstündeki gerilimi artırır.
Şeker hastalığı: Koroner kalp hastalığı eş kıymeti olarak bilinir. Şeker hastalarının yarısından fazlasında kalp hastalığı görülür.
İdman yapmamak: İdmanın mühleti ve sıklığı arttıkça faydası da artar.
Alkol: Çok alkol hipertansiyon ve kalp yetersizliğine yol açar, bu niçinle risk faktörüdür.
Obezite: Kalp damar hastalığı ve felç riskini artırır. Kiloya dikkat etmek gerekir.
Gerilim: A tipi kişilik karakterlerine sahip şahıslarda (tutkulu, sabırsız, sabırsız, saldırgan, yarışmacı, iddialı) risk artar.
Makûs kolesterolün yüksek olması: Makus kolesterolün (LDL) yüksek olması en kıymetli risk faktörlerinden biridir.
Âlâ kolesterolün düşük olması: Âlâ kolesterol’ün 60 mg/dl’den yüksek olması kalp damar hastalığı için müdafaa sağlar. Düşük HDL pahaları ise risk oluşturur.
Prof. Dr. Osman Erk
DEĞİŞTİRİLEMEYEN RİSK FAKTÖRLERİ
Kalp-damar hastalıklarında risk faktörleri esas iki kısımda kıymetlendirilir. Biri değiştirilemez risk faktörleridir. Bunlar şöyleki sıralanabilir:
Aile hikayesi: Birinci derece akrabalarında (anne, baba, kardeş) kalp damar hastalığı olanlarda risk yüksektir.
Yaş: İleri yaşla birlikte kalp damar hastalığı riski giderek yükselir. Bu ergenlerde hastalığın ortaya çıkmayacağı manasına gelmez.
Cinsiyet: Kalp damar hastalıkları erkeklerde bayanlara bakılırsa daha erken yaşlarda ve daha sık ortaya çıkar. Menopozdan daha sonra ise bayanlarda da risk artar ve şimdi eşitlenir.
NASIL KORUNABİLİRİZ?
Sigara içmemek, ülkü kiloya sahip olmak, haftada üç buçuk saat antrenman yapmak, Akdeniz şekli beslenmek (Tahıl, kuru baklagil, taze sebze-meyve, balık, zeytinyağı bakımından zengindir), un, şeker, yağ ve tuzu kısıtlamak, bilhassa işlenmiş, katkılı, trans yağ ve mısır şurubu içeren besinlerden uzak durmak ve gerilim idaresi kalp damar hastalıkları riskini büyük ölçüde azaltır.
DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERİ
Kalp-damar hastalıklarına karşı değiştirilebilir risk faktörleri ise şunlardır:
Sigara: Kanın akışkanlığını azaltır ve pıhtılaşmayı artırarak damar sertliğinin ilerlemesine sebep olur. Bu niçinle kalp damar hastalığı riskini iki kat artırır. Erken yaşta sigara içmeye başlamak, uzun müddet ve fazla sigara içmek riski yükseltir.
Hipertansiyon: Kan basıncının 120/80 mmHg’den yüksek olması risk faktörüdür. Yüksek kan basıncı kalp üstündeki gerilimi artırır.
Şeker hastalığı: Koroner kalp hastalığı eş kıymeti olarak bilinir. Şeker hastalarının yarısından fazlasında kalp hastalığı görülür.
İdman yapmamak: İdmanın mühleti ve sıklığı arttıkça faydası da artar.
Alkol: Çok alkol hipertansiyon ve kalp yetersizliğine yol açar, bu niçinle risk faktörüdür.
Obezite: Kalp damar hastalığı ve felç riskini artırır. Kiloya dikkat etmek gerekir.
Gerilim: A tipi kişilik karakterlerine sahip şahıslarda (tutkulu, sabırsız, sabırsız, saldırgan, yarışmacı, iddialı) risk artar.
Makûs kolesterolün yüksek olması: Makus kolesterolün (LDL) yüksek olması en kıymetli risk faktörlerinden biridir.
Âlâ kolesterolün düşük olması: Âlâ kolesterol’ün 60 mg/dl’den yüksek olması kalp damar hastalığı için müdafaa sağlar. Düşük HDL pahaları ise risk oluşturur.