Kalp-damar hastalıkları en hayli karşılaşılan ve hakkında en hayli merak edilen hastalıkların başında gelmektedir. Kalp hastalıklarını önlemede idmanın kıymeti herkes tarafınca bilinmektedir, lakin kalp hastalığı geliştiğinde ise bu mevzuda hastaların kâfi ayrıntıları bulunmamaktadır ve çoğunlukla ne yapmaları gerektiği konusunda baş karışıklığı yaşamaktadırlar. Hatta, birçok kere doktora denetime geldiklerinde bilgi almayı unuttukları konulardan olmaktadır. Pekala bu kadar günlük hayatımızın ortasında olan ‘egzersiz konusunda nelere dikkat etmemiz gerekir?
İdman yapmak bizi nasıl korur?
Kalp insan bedenindeki en hayati organlardan biri olup nazaranvi organlara kan pompalamaktır. İstikrarlı beslenmenin ve sigaradan uzak durmanın sağlıklı hayatın anahtarlarından olduğu aslına bakarsan bilinmekte olup nizamlı yapılan uygun idmanların kalp sıhhati açısından sayısız yararları bulunmaktadır. İdman kalp ve teneffüs sisteminin daha uygun çalışmasında rol oynamakla bir arada tansiyon hastalarında tansiyon denetimi, şeker hastalarında şeker denetimi sağlamada tesirli olur, damarlarda plak oluşumlarını azaltıp kalp damarlarının birbirleriyle olan temaslarını (kollateraller) artırır. Stress hormonlarının salınımı daha istikrarlı olur ve kişi kendini psikososyal açıdan daha memnun hisseder. Ayrıyeten berbat huylu kolesterol olarak bilinen LDL kıymeti düşerken, âlâ huylu kolesterol olarak bilinen HDL pahası artar. Bir öbür yarar da kemik gücünün korunmasını sağlamasıdır ki bilhassa yaşlılık devrinde ‘kırık’ en korkulan tablolardan biridir. Kemiklerin güçlü olmasını sağlayan en değerli faktörlerden biri de kas gücünün güzel olmasıdır, bu
niçinle ”kuvvetli kas, kuvvetli kemik” unsuruyla kemiklerin güçlenmesi için kesinlikle tertipli idman öneriyoruz.
Fizikî aktivite ile idmanın farkı nedir?
Fizikî aktivite dediğimiz kavram kişinin kas kümelerini kullanarak hareket yapmasıdır. Örneğin mesken işi yapmak, yemek yapmak, yürümek fizikî aktiviteye giren durumlardır. Antrenman dediğimiz kavram ise planlı ve yinelayıcı olarak yapılan, kondüsyon sağlamak ve geliştirmek için bedenin hareket etmesidir. Öncelikli olarak insanların fizikî olarak etkin olması sağlanmalıdır, fakat idmanı de günlük ömrün bir kesimi haline getirmek gaye olmalıdır. Birinci etapta ”aktif ömür tarzı” benimsenmesi ve haftada en az 5 gün en az 30 dakikalık idmanlar yapılası teşvik edilmelidir. Ardışık 30 dakika olarak yapamayan şahıslar 10’ar dakikalık 3 set antrenman de yapabilir. Kâfi kondüsyonu bulunan şahıslarda ise idman yükü artırılarak ”daha uzun vadeli ve daha zorlayıcı” idman programlanır.
Kalp hastaları idman yapabilir mi?
Kalp ve damar hastalıkları denildiğinde birinci evvel akla gelen hastalıklar kalp krizi, kalp yetmezliği ve hipertansiyondur. İdman yapmak bu hastalıklardan korunmayı sağladığı üzere kalp ve damar hastalıkları gelişmiş hastaların rehabilitasyon sürecinde de çok kıymetli bir yere sahiptir. Evvelce toplumda yanlış düşünülen kalp hastalarının idman yapmasının sakıncalı olduğu inanışı yerine artık ”Kalp hastalarında mümkün olabildiğince erken rehabilitasyon ve egzersiz” teşvik edilmektedir. Örneğin evvelce kalp krizi geçirdikten daha sonra hastalara haftalarca istirhat verilirdi; fakat yıllar geçtikçe görüldü ki uzun periyodik istirhatlerden daha sonra hastalarda günlük hayata geçişte daha çabuk yorulma, depresyon, bacaklarda pıhtılar ( derin ven trombozu) üzere ek sorunlar geliştiği izlendi. Halbu ki, günümüzde kalp krizi daha sonrası takiplerinde hasta şok yahut ritim bozukluğu üzere tablolardan geçmediyse tıpkı gün mobilize edip, 3. günde de taburcu edebiliyoruz. Taburculuk esnasında hastaların denetim aralıkları belirlendikten daha sonra genel durumuna nazaran birinci 4-6 haftalık yürüyüş ve idman planlamalarını yapıyoruz. Denetimlerinden daha sonra ise uzun periyotlu antrenman tekliflerini belirliyoruz.
Kronik kalp hastalarında antrenman programı nasıl belirlenmelidir?
Kronik hastalığı olup antrenman programına başlayacak hastaların evvela tabip denetiminden geçmeleri ve kardiyak performansları ile ortopedik yahut akciğer hastalıkları üzere ek hastalıkları konusunda değerlendirilmeleri gerekmektedir. Günlük aktivitelerindeki nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı üzere şikayetleri, ekokardiyografi ve efor testi doğrultusunda kardiyak performans kıymetlendirilerek kişinin inançlı ve tesirli olacağı en düzgün düzeyde program planlanır. Kas sıhhati açısından geniş kas kümelerini kapsayacak biçimde yüzme, tempolu yürüyüş, çiftler tenis, yoga ve bisiklet sürme üzere idmanlar tavsiye edilmelidir. Antrenmanların şiddeti ” Talk testi” dediğimiz bir testle kabaca belirlenebilir. Kişi idman yaparken rahatça konuşabiliyorsa bu ” yavaşça tempoda egzersiz” dir, lakin şayet antrenman yaparken konuşmakta çok zorlanıyorsa ” intensive” bir idmandır, yani ağır tempoludur. Kalp hastalarına ise çoğunlukla ” moderate ” dediğimiz orta derecede şiddetli antrenmanlar öneriyoruz; yani kişi konuşurken ne epeyce rahat olmalı ne de nefesi kesiliyor olmalıdır. İdman yaparken bir öteki kıymetli nokta ise ”ısınma” (warm-up) kısmıdır ki idmana başlamadan evvel 10-15 dakikalık müddette hem kaslar antrenmana hazırlanmış olur, birebir vakitte kalp ve teneffüs sistemi hazır hale gelir. Yapılan çalışmalarda, antrenman öncesi yapılan ısınma hareketlerinin kalp kaynaklı ölümcül olayların azalmasını sağladığı görülmüştür! Burada hedef nabızı aşikâr bir düzeye kadar denetimli olarak çıkarmak ve kasların daha esnek ve kuvvetli hareket etmesini sağlamaktır.
İleri yaş hastalar nasıl antrenman yapabilir? ”Senyor egzersizleri”
İleri yaş hastalar çoğunlukla daha sedanter yaşamakta olup günlük aktivitelerinde çoğunlukla kısıtlıdırlar. Bu yaş kümesinde evvela hastaların en az kendi özbakımlarını karşılayacak kadar etkin olması değerlidir. Daha fazla etkin olabilenler ise eskilerin tabiriyle ”açma-germe” idmanları ve yavaşça tempolu yürüyüşler yapmak için teşvik edilmelidir. Bu süreç hastaların hareketlerinin daha güçsüz olması yahut ek hastalıklar üzere niçinlerle alışılmış ki kolay olmamaktadır. Lakin ayakta yahut otururken yapılan birtakım hareketler ve bilhassa açık havada yürüyüş sonucunda hem hayat kalitesinde artma tıpkı vakitte depresyonda azalma gözlenir. Kasları güçlenen ileri yaş hastalarda kırıkların görülme oranının azalması öbür en kıymetli yararlardan biridir. Bilhassa fizik tedavi üniteleriyle koordine kıymetlendirilmesi gereken bu hastaların ”yaşlılık rehabilitasyonu” planlamasında kıymetli bir yere sahiptir.
İdman yapmak bizi nasıl korur?
Kalp insan bedenindeki en hayati organlardan biri olup nazaranvi organlara kan pompalamaktır. İstikrarlı beslenmenin ve sigaradan uzak durmanın sağlıklı hayatın anahtarlarından olduğu aslına bakarsan bilinmekte olup nizamlı yapılan uygun idmanların kalp sıhhati açısından sayısız yararları bulunmaktadır. İdman kalp ve teneffüs sisteminin daha uygun çalışmasında rol oynamakla bir arada tansiyon hastalarında tansiyon denetimi, şeker hastalarında şeker denetimi sağlamada tesirli olur, damarlarda plak oluşumlarını azaltıp kalp damarlarının birbirleriyle olan temaslarını (kollateraller) artırır. Stress hormonlarının salınımı daha istikrarlı olur ve kişi kendini psikososyal açıdan daha memnun hisseder. Ayrıyeten berbat huylu kolesterol olarak bilinen LDL kıymeti düşerken, âlâ huylu kolesterol olarak bilinen HDL pahası artar. Bir öbür yarar da kemik gücünün korunmasını sağlamasıdır ki bilhassa yaşlılık devrinde ‘kırık’ en korkulan tablolardan biridir. Kemiklerin güçlü olmasını sağlayan en değerli faktörlerden biri de kas gücünün güzel olmasıdır, bu
niçinle ”kuvvetli kas, kuvvetli kemik” unsuruyla kemiklerin güçlenmesi için kesinlikle tertipli idman öneriyoruz.
Fizikî aktivite ile idmanın farkı nedir?
Fizikî aktivite dediğimiz kavram kişinin kas kümelerini kullanarak hareket yapmasıdır. Örneğin mesken işi yapmak, yemek yapmak, yürümek fizikî aktiviteye giren durumlardır. Antrenman dediğimiz kavram ise planlı ve yinelayıcı olarak yapılan, kondüsyon sağlamak ve geliştirmek için bedenin hareket etmesidir. Öncelikli olarak insanların fizikî olarak etkin olması sağlanmalıdır, fakat idmanı de günlük ömrün bir kesimi haline getirmek gaye olmalıdır. Birinci etapta ”aktif ömür tarzı” benimsenmesi ve haftada en az 5 gün en az 30 dakikalık idmanlar yapılası teşvik edilmelidir. Ardışık 30 dakika olarak yapamayan şahıslar 10’ar dakikalık 3 set antrenman de yapabilir. Kâfi kondüsyonu bulunan şahıslarda ise idman yükü artırılarak ”daha uzun vadeli ve daha zorlayıcı” idman programlanır.
Kalp hastaları idman yapabilir mi?
Kalp ve damar hastalıkları denildiğinde birinci evvel akla gelen hastalıklar kalp krizi, kalp yetmezliği ve hipertansiyondur. İdman yapmak bu hastalıklardan korunmayı sağladığı üzere kalp ve damar hastalıkları gelişmiş hastaların rehabilitasyon sürecinde de çok kıymetli bir yere sahiptir. Evvelce toplumda yanlış düşünülen kalp hastalarının idman yapmasının sakıncalı olduğu inanışı yerine artık ”Kalp hastalarında mümkün olabildiğince erken rehabilitasyon ve egzersiz” teşvik edilmektedir. Örneğin evvelce kalp krizi geçirdikten daha sonra hastalara haftalarca istirhat verilirdi; fakat yıllar geçtikçe görüldü ki uzun periyodik istirhatlerden daha sonra hastalarda günlük hayata geçişte daha çabuk yorulma, depresyon, bacaklarda pıhtılar ( derin ven trombozu) üzere ek sorunlar geliştiği izlendi. Halbu ki, günümüzde kalp krizi daha sonrası takiplerinde hasta şok yahut ritim bozukluğu üzere tablolardan geçmediyse tıpkı gün mobilize edip, 3. günde de taburcu edebiliyoruz. Taburculuk esnasında hastaların denetim aralıkları belirlendikten daha sonra genel durumuna nazaran birinci 4-6 haftalık yürüyüş ve idman planlamalarını yapıyoruz. Denetimlerinden daha sonra ise uzun periyotlu antrenman tekliflerini belirliyoruz.
Kronik kalp hastalarında antrenman programı nasıl belirlenmelidir?
Kronik hastalığı olup antrenman programına başlayacak hastaların evvela tabip denetiminden geçmeleri ve kardiyak performansları ile ortopedik yahut akciğer hastalıkları üzere ek hastalıkları konusunda değerlendirilmeleri gerekmektedir. Günlük aktivitelerindeki nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı üzere şikayetleri, ekokardiyografi ve efor testi doğrultusunda kardiyak performans kıymetlendirilerek kişinin inançlı ve tesirli olacağı en düzgün düzeyde program planlanır. Kas sıhhati açısından geniş kas kümelerini kapsayacak biçimde yüzme, tempolu yürüyüş, çiftler tenis, yoga ve bisiklet sürme üzere idmanlar tavsiye edilmelidir. Antrenmanların şiddeti ” Talk testi” dediğimiz bir testle kabaca belirlenebilir. Kişi idman yaparken rahatça konuşabiliyorsa bu ” yavaşça tempoda egzersiz” dir, lakin şayet antrenman yaparken konuşmakta çok zorlanıyorsa ” intensive” bir idmandır, yani ağır tempoludur. Kalp hastalarına ise çoğunlukla ” moderate ” dediğimiz orta derecede şiddetli antrenmanlar öneriyoruz; yani kişi konuşurken ne epeyce rahat olmalı ne de nefesi kesiliyor olmalıdır. İdman yaparken bir öteki kıymetli nokta ise ”ısınma” (warm-up) kısmıdır ki idmana başlamadan evvel 10-15 dakikalık müddette hem kaslar antrenmana hazırlanmış olur, birebir vakitte kalp ve teneffüs sistemi hazır hale gelir. Yapılan çalışmalarda, antrenman öncesi yapılan ısınma hareketlerinin kalp kaynaklı ölümcül olayların azalmasını sağladığı görülmüştür! Burada hedef nabızı aşikâr bir düzeye kadar denetimli olarak çıkarmak ve kasların daha esnek ve kuvvetli hareket etmesini sağlamaktır.
İleri yaş hastalar nasıl antrenman yapabilir? ”Senyor egzersizleri”
İleri yaş hastalar çoğunlukla daha sedanter yaşamakta olup günlük aktivitelerinde çoğunlukla kısıtlıdırlar. Bu yaş kümesinde evvela hastaların en az kendi özbakımlarını karşılayacak kadar etkin olması değerlidir. Daha fazla etkin olabilenler ise eskilerin tabiriyle ”açma-germe” idmanları ve yavaşça tempolu yürüyüşler yapmak için teşvik edilmelidir. Bu süreç hastaların hareketlerinin daha güçsüz olması yahut ek hastalıklar üzere niçinlerle alışılmış ki kolay olmamaktadır. Lakin ayakta yahut otururken yapılan birtakım hareketler ve bilhassa açık havada yürüyüş sonucunda hem hayat kalitesinde artma tıpkı vakitte depresyonda azalma gözlenir. Kasları güçlenen ileri yaş hastalarda kırıkların görülme oranının azalması öbür en kıymetli yararlardan biridir. Bilhassa fizik tedavi üniteleriyle koordine kıymetlendirilmesi gereken bu hastaların ”yaşlılık rehabilitasyonu” planlamasında kıymetli bir yere sahiptir.