Günlük ömürde kimi vakit bilerek, kimi vakit de hiç farkında olmadan kanserojen hususlarla iç içe yaşadığımızı belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, “Bu yüzden sıhhatimiz büyük bir tehdit altında” dedi…
Çağın vebası olarak nitelendirilen kanser gelişmeninde, genetik faktörlerden etraf kirliliğine, sigaradan yanlış beslenmeye kadar birfazlaca faktör rol oynuyor. Prof. Dr. Osman Erk, kanseri tetikleyen niçinleri ve alınması gereken tedbirleri şu biçimde sıraladı:
Osman Erk
SİGARA
4 bine yakın kimyasal husus içerir ve bunların ortasında 50 kadarı kanserojendir. Sanıldığının bilakis nikotin kanserojen değil, bağımlılığa niye olan kimyasal bir husustur.Sigaradaki en kıymetli kanserojen unsur PAH’lardan (Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar) 3,4 benzopirendir. Sigaranın yanı sıra pipo, puro ve nargile de kullanılan ölçü ve müddet ile hakikat orantılı olarak kanser riskini artırmaktadır. Kanser yapan tesiri büsbütün bırakılsa bile 15 yıl kadar devam etmektedir.
ALKOL
Tüketimi doz ve müddetle orantılı olarak kanseri tetiklemektedir. Yanında sigara içimi de kelam konusu ise bu risk büyük oranda katlanmaktadır. Günde iki kadehten çok alkol kanser riskini artırır.
DDT
güçlü bir böcek öldürücü olan bu beyaz tozun kullanması yasaklanmıştır. Kullanıldığı senelerda bilhassa kırsal bölgelerde yaşayan insanlarda kansere yol açmıştır. İlacı ziraî maksatlarla kullananlarla birlikte; besinlere ve sulara karışarak kanserojen tesir yaratmıştır.
VİRÜS
Tüm kanserlerin yüzde 15-20’sinden viral enfeksiyonlar sorumludur. Bunlar Human Papilloma Virus (HPV), Hepatit B Virüsü (HBV), Helicobakter Pylori, Epstein Barr Virüs (EBV) ve AIDS virüsleridir. Böbrek üstü bezi, rektum, mesane, göğüs kanseri ve servikal kanserlerin bir yahut daha fazlaca virüslerle ilgili olduğu anlaşılmaktadır.
OBEZİTE
Metabolik sendrom (metabolik hastalık); obezite ve göbeklilik, şeker hastalığı, hipertansiyon, kanda lipidlerin yüksek olması ve güzel huylu kolesterolün düşük olması ile karakterize bir klinik durumdur. Bu sendrom ile kanser gelişimi içinde yakın bir alaka olduğu saptanmıştır. Bilhassa erkeklerde pankreas, bayanlarda kalın bağırsak ve göğüs kanserlerinin niçinleri içindendır.
ışınım
Yüksek düzeyde ışınımun hormon istikrarını bozabileceği, oksidatif gerilime niye olabileceği, bunların kararında da kansere davetiye çıkarabileceği birtakım araştırmalarla ortaya konmuştur.
PAH
Dizel ve akaryakıt motor egzozları, tütün ve tütün eserleri, besinlerin kızartılması kararı oluşan duman PAH (Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar) içerir ve kanserojendir. Mangalda pişirilen etlerde, döner imali sırasında yüksek oranda PAH oluşur.
ASBEST
Teneffüs yolu yahut içme suları ile bedene girdiğinde kansere yol açmaktadır. Bilhassa çimento ve dokumacılık dalında, ısı ve ses izolasyon unsurlarında, araba fren balatalarında ve gemi sanayiinde ağır olarak kullanılır. Çok düşük oranda asbest soluduğumuz havada ve içtiğimiz su kaynaklarında mevcuttur. Eski binaların yıkımı sırasında ortaya çıkan asbestli tozların solunması kanser riskini artırır.
BENZEN
Petrol eserleri, boya, cila ve yapıştırıcı hususların ortasında bulunur. Yasak bulunmasına karşın hali hazırda birtakım ayakkabı ve deri eşya atölyelerinde yapıştırıcı olarak kullanılır. En değerli yan tesiri kemik iliği hastalığına yol açması ve kansere niye olmasıdır.
DİOKSİNLER
Endüstriyel ve evsel katı atıklarının işlenmesi ve yakılması kararı oluşan dioksin içeren unsurlar, su ve bitkisel eserlere bulaşarak kanserojen ve beden hormonal sistemini bozucu tesire yol açmaktadır.
KLOR
İçme suyunun ve havuzların dezenfeksiyonu için kullanılan klorlama süreci kararında ortaya çıkan trihalometanlar kanserojen tesire sahip bileşiklerdir.. Klor haricinde epey eski vakit içinderdan kalma içme suyu boruları kanserojen tesir yaratabilir.
AFLATOKSİN
Sıhhatsiz şartlarda depolanan fındık, fıstık, kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve tahıllara bulaşan mantarların eserleri olan bu kanserojen unsur bilhassa karaciğer kanseri için risk teşkil etmektedir.
PLASTİKLER
Bilhassa plastik şişelerde satılan asitli içecekler, turşular, salçalar, pet şişelerdeki, plastik damacanalardaki sular, tüketici gündemine son devirde giren mikroplastikler açısından risk taşımaktadır.
UV IŞINLARI
Uzun periyodik bilinçsizce güneşlenmek başta melanom (ben kanseri) ve öteki cilt kanseri gelişmenini tetikler.
ARSENİK
Dokuma, cam, maden, kimya ve tarım ilaçları sanayiinde ağır olarak kullanılan bu kimyasal unsur atıklar yoluyla besinlere, içme suyu kaynaklarına, balık ve deniz mahsullerine geçebilir. Bu sanayi kollarında çalışanlarda, fazla ölçüde şarap içenlerde, ahşap konutlarda yaşayanlarda arseniğe maruziyet fazladır ve kanser riski artmaktadır.
NİTRAT VE NİTROZAMİN
Salam, sosis, sucuk, konserve, et ve balık mamüllerinde esirgeyici katkı unsuru olarak çoğunlukla kullanılır. Ayrıyeten tarımda kullanılan gübrelerde yüksek oranlarda nitrat mevcuttur. Besinlere ve içme sularına ulaşan nitrit ve nitrat bedene alındığında, midenin asit ortamında kanserojen olan nitrozamine dönüşebilir.
HAVA KİRLİLİĞİ
Hava kirliliği çeşitli teneffüs yolu hastalıklarına yol açmasının yanında, akciğer kanseri ve öteki birfazlaca kansere niye olabilmektedir.
NASIL TEDBİR ALABİLİRİZ?
Aile hikayemizi ve kansere genetik yatkınlığımızı biliyorsak kanser tarama halleriyle kanser gelişmeden önlemler alabilir, erken teşhis ve tedavi bahtını yakalayabiliriz. Ömür stili değişiklikleriyle yani sigara ve alkolden uzak durmak, mümkün olduğunca organik beslenmek, işlenmiş-katkılı besinlerden uzak durmak, pak su kaynaklarını tüketmek, kısa müddetli güneşlenmek, kimyasal karsinojenlerden uzak durmaya çalışmak, HPV, HIV, EBV, Hepatit B ve C üzere virüslerden korunmak için aşı yaptırmak ve tek eşli yaşamak üzere tedbirlerle kanser riskini azaltmak mümkün.
Çağın vebası olarak nitelendirilen kanser gelişmeninde, genetik faktörlerden etraf kirliliğine, sigaradan yanlış beslenmeye kadar birfazlaca faktör rol oynuyor. Prof. Dr. Osman Erk, kanseri tetikleyen niçinleri ve alınması gereken tedbirleri şu biçimde sıraladı:
Osman Erk
SİGARA
4 bine yakın kimyasal husus içerir ve bunların ortasında 50 kadarı kanserojendir. Sanıldığının bilakis nikotin kanserojen değil, bağımlılığa niye olan kimyasal bir husustur.Sigaradaki en kıymetli kanserojen unsur PAH’lardan (Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar) 3,4 benzopirendir. Sigaranın yanı sıra pipo, puro ve nargile de kullanılan ölçü ve müddet ile hakikat orantılı olarak kanser riskini artırmaktadır. Kanser yapan tesiri büsbütün bırakılsa bile 15 yıl kadar devam etmektedir.
ALKOL
Tüketimi doz ve müddetle orantılı olarak kanseri tetiklemektedir. Yanında sigara içimi de kelam konusu ise bu risk büyük oranda katlanmaktadır. Günde iki kadehten çok alkol kanser riskini artırır.
DDT
güçlü bir böcek öldürücü olan bu beyaz tozun kullanması yasaklanmıştır. Kullanıldığı senelerda bilhassa kırsal bölgelerde yaşayan insanlarda kansere yol açmıştır. İlacı ziraî maksatlarla kullananlarla birlikte; besinlere ve sulara karışarak kanserojen tesir yaratmıştır.
VİRÜS
Tüm kanserlerin yüzde 15-20’sinden viral enfeksiyonlar sorumludur. Bunlar Human Papilloma Virus (HPV), Hepatit B Virüsü (HBV), Helicobakter Pylori, Epstein Barr Virüs (EBV) ve AIDS virüsleridir. Böbrek üstü bezi, rektum, mesane, göğüs kanseri ve servikal kanserlerin bir yahut daha fazlaca virüslerle ilgili olduğu anlaşılmaktadır.
OBEZİTE
Metabolik sendrom (metabolik hastalık); obezite ve göbeklilik, şeker hastalığı, hipertansiyon, kanda lipidlerin yüksek olması ve güzel huylu kolesterolün düşük olması ile karakterize bir klinik durumdur. Bu sendrom ile kanser gelişimi içinde yakın bir alaka olduğu saptanmıştır. Bilhassa erkeklerde pankreas, bayanlarda kalın bağırsak ve göğüs kanserlerinin niçinleri içindendır.
ışınım
Yüksek düzeyde ışınımun hormon istikrarını bozabileceği, oksidatif gerilime niye olabileceği, bunların kararında da kansere davetiye çıkarabileceği birtakım araştırmalarla ortaya konmuştur.
PAH
Dizel ve akaryakıt motor egzozları, tütün ve tütün eserleri, besinlerin kızartılması kararı oluşan duman PAH (Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar) içerir ve kanserojendir. Mangalda pişirilen etlerde, döner imali sırasında yüksek oranda PAH oluşur.
ASBEST
Teneffüs yolu yahut içme suları ile bedene girdiğinde kansere yol açmaktadır. Bilhassa çimento ve dokumacılık dalında, ısı ve ses izolasyon unsurlarında, araba fren balatalarında ve gemi sanayiinde ağır olarak kullanılır. Çok düşük oranda asbest soluduğumuz havada ve içtiğimiz su kaynaklarında mevcuttur. Eski binaların yıkımı sırasında ortaya çıkan asbestli tozların solunması kanser riskini artırır.
BENZEN
Petrol eserleri, boya, cila ve yapıştırıcı hususların ortasında bulunur. Yasak bulunmasına karşın hali hazırda birtakım ayakkabı ve deri eşya atölyelerinde yapıştırıcı olarak kullanılır. En değerli yan tesiri kemik iliği hastalığına yol açması ve kansere niye olmasıdır.
DİOKSİNLER
Endüstriyel ve evsel katı atıklarının işlenmesi ve yakılması kararı oluşan dioksin içeren unsurlar, su ve bitkisel eserlere bulaşarak kanserojen ve beden hormonal sistemini bozucu tesire yol açmaktadır.
KLOR
İçme suyunun ve havuzların dezenfeksiyonu için kullanılan klorlama süreci kararında ortaya çıkan trihalometanlar kanserojen tesire sahip bileşiklerdir.. Klor haricinde epey eski vakit içinderdan kalma içme suyu boruları kanserojen tesir yaratabilir.
AFLATOKSİN
Sıhhatsiz şartlarda depolanan fındık, fıstık, kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve tahıllara bulaşan mantarların eserleri olan bu kanserojen unsur bilhassa karaciğer kanseri için risk teşkil etmektedir.
PLASTİKLER
Bilhassa plastik şişelerde satılan asitli içecekler, turşular, salçalar, pet şişelerdeki, plastik damacanalardaki sular, tüketici gündemine son devirde giren mikroplastikler açısından risk taşımaktadır.
UV IŞINLARI
Uzun periyodik bilinçsizce güneşlenmek başta melanom (ben kanseri) ve öteki cilt kanseri gelişmenini tetikler.
ARSENİK
Dokuma, cam, maden, kimya ve tarım ilaçları sanayiinde ağır olarak kullanılan bu kimyasal unsur atıklar yoluyla besinlere, içme suyu kaynaklarına, balık ve deniz mahsullerine geçebilir. Bu sanayi kollarında çalışanlarda, fazla ölçüde şarap içenlerde, ahşap konutlarda yaşayanlarda arseniğe maruziyet fazladır ve kanser riski artmaktadır.
NİTRAT VE NİTROZAMİN
Salam, sosis, sucuk, konserve, et ve balık mamüllerinde esirgeyici katkı unsuru olarak çoğunlukla kullanılır. Ayrıyeten tarımda kullanılan gübrelerde yüksek oranlarda nitrat mevcuttur. Besinlere ve içme sularına ulaşan nitrit ve nitrat bedene alındığında, midenin asit ortamında kanserojen olan nitrozamine dönüşebilir.
HAVA KİRLİLİĞİ
Hava kirliliği çeşitli teneffüs yolu hastalıklarına yol açmasının yanında, akciğer kanseri ve öteki birfazlaca kansere niye olabilmektedir.
NASIL TEDBİR ALABİLİRİZ?
Aile hikayemizi ve kansere genetik yatkınlığımızı biliyorsak kanser tarama halleriyle kanser gelişmeden önlemler alabilir, erken teşhis ve tedavi bahtını yakalayabiliriz. Ömür stili değişiklikleriyle yani sigara ve alkolden uzak durmak, mümkün olduğunca organik beslenmek, işlenmiş-katkılı besinlerden uzak durmak, pak su kaynaklarını tüketmek, kısa müddetli güneşlenmek, kimyasal karsinojenlerden uzak durmaya çalışmak, HPV, HIV, EBV, Hepatit B ve C üzere virüslerden korunmak için aşı yaptırmak ve tek eşli yaşamak üzere tedbirlerle kanser riskini azaltmak mümkün.