Orman yangınları niye artıyor? Bilim insanlarından dikkat çeken açıklama…
Bilim insanları, bu stil orman yangınlarının daha sık, daha ağır ve daha yaygın hale gelmesinden kaygı duyuyorlar.
Türkiye’de geçen haftanın sonundan bu yana 35 vilayette 129 yangın çıktı. Bunların 122’si denetim altına alınırken; Manavgat, Marmaris ve Bodrum üzere yerlerde yangın söndürme çalışmaları hala devam ediyor. Yangınlar niçiniyle şu ana kadar sekiz kişi hayatını yitirirken, yüzlerce kişi de yaralandı.
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran, bugüne kadar en çok can kaybının yaşandığı yangınlar ABD’nin batısında ve Avustralya’da görüldü.
2020 yılının birinci saatlerinde Avustralya’daki Cobargo köyüne ulaşan alevler, birkaç saat içerisinde yerleşim yerini büsbütün yok etti. Bugün burası, Avustralya’nın Kara Yazı olarak bilinen devrin sembolüne dönüşmüş durumda.
Avustralya’da günlerce devam eden yangınlarda 34 kişi hayatını yitirirken, yaklaşık 3 milyar hayvanın öldüğü kestirim ediliyor. Yangınlarda 186 bin kilometrekarelik bir alan yok oldu.
Her ne kadar bilhassa yaz aylarında orman yangınlarının görülmesi doğal kabul edilse de artık bu olaylar dünya genelinde daha sık, yaygın ve ağır bir hale geliyor.
Çıkan bu yangınlarda, yaz periyodunda kurak hava ve kimi vakit rüzgarın da sayesinde alevler süratli bir biçimde yayılır.
Alevler hızlandığında ise yangınla çaba takımlarının bunu durdurması, denetim atlına alması ve yangının güzergâhı üstündeki konut ve öteki mülklerin korunması da neredeyse imkansız bir hal alır.
DOĞAL TARİH YİNE YAZILIYOR
tıpkı vakitte, orman yangınlarının biroldukca habitatta uzun müddettir görülen doğal döngünün bir kesimi olduğunun da altını çizmek gerekiyor.
Bu doğal yangınlar olmasaydı, bu ortamlarda gelişen çeşitlerin birçoğuna bugün sahip olamazdık.
Gelecekte oluşacak ormanları filizlendirmek ve ortaya çıkmasını sağlamak için sahiden de ateşe muhtaçlık duyan ağaç cinsleri var.
Örneğin, okaliptüs ağacının bir cinsinde, tohumlar reçineyle kaplanmıştır. Bu tohumların açığa çıkması için reçinenin erimesi, bunun için de ateş gerekir.
vakit içinde kabuğu kalınlaşarak, altında kalan ve ağaç boyunca besin ile su taşıyan gövdeyi korumak için ısı kalkanı oluşturan ağaç çeşitleri de bulunuyor.
Şayet yangın ve ateş olmasaydı, hayatta kalmak için “yangın ekolojisine” bağlı olan yahut bu duruma ahenk sağlayan ağaç tiplerinin büyük çoğunluğu varlıklarını sürdürmek için çaba etmek durumunda kalırdı. Bu da bu tiplerin hayatta kalmasını daha da zorlaştıracaktı.
“DURUM DERT VERİCİ”
birebir vakitte, bir vakit içinder ekosistem açısından kritik rol oynayan yangıların artık fazlaca daha sık ve şiddetli bir hal aldığına dair korkular da giderek artıyor.
ABD Global Değişim Araştırma Programı’nın 2017 tarihindeki bir raporunda, son senelerda “orman yangınları faaliyetinde derin bir artış olduğuna” dikkat çekildi.
Orman yangınlarına yönelik risklerin artmasının niçinleri içinde havaların daha sıcak olması, daha kuru şartların oluşması, kuraklığın artması ve yangın mevsiminin de uzaması gösteriliyor.
Başka bir etken de, bitki ve ağaçların yaygın olarak ölmesine niye olan yeni ziyanlı canlıların ve hastalıkların ortaya çıkması.
Örneğin, zümrüt kül kurdu olarak bilinen bir ziyanlı canlı, ABD genelinde milyonlarca ağacın vefatına niye oldu.
Ölen bu ağaçlar, geniş yerlerde odun olarak kalır ve bu da bir yangın başladığında yakıt bakılırsavi görür.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli de (IPCC) dördüncü kıymetlendirme raporunda şu değerlendirmelere yer verdi:
“Orman yangınları ve böcek istilası üzere aksilikler artıyor. Toprakların daha da kuruması ve büyüme periyotlarının uzamasıyla bu aksiliklerin sıcaklıkların arttığı bir gelecekte sıklaşması fazlaca mümkün. Yaz mevsiminin daha sıcak geçmesiyle yıllık yangın çıkma riski ihtimalinin de yüzde 10 ile 30 oranında artması bekleniyor.”
Birtakım orman yangınlarına yıldırım düşmeleri üzere doğal niçinler yol açsa da, büyük çoğunluğunun beşerler tarafınca kazara ya da kasıtlı olarak başlatıldığına inanılıyor.
Bilim insanları, ormanda yaşayan toplulukların artan yangın riskine karşı daha dirençli olmalarına yardımcı olacak tedbirler geliştirmenin gerekli olduğunu söylüyor.
Bu tedbirler içinde yerleşim yerlerinin etrafındaki alanların idaresi ve yangın risklerini azaltmaya dönük eğitimlerin artırılması öncelikli geliyor.
Alıntıdır
Bilim insanları, bu stil orman yangınlarının daha sık, daha ağır ve daha yaygın hale gelmesinden kaygı duyuyorlar.
Türkiye’de geçen haftanın sonundan bu yana 35 vilayette 129 yangın çıktı. Bunların 122’si denetim altına alınırken; Manavgat, Marmaris ve Bodrum üzere yerlerde yangın söndürme çalışmaları hala devam ediyor. Yangınlar niçiniyle şu ana kadar sekiz kişi hayatını yitirirken, yüzlerce kişi de yaralandı.
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran, bugüne kadar en çok can kaybının yaşandığı yangınlar ABD’nin batısında ve Avustralya’da görüldü.
2020 yılının birinci saatlerinde Avustralya’daki Cobargo köyüne ulaşan alevler, birkaç saat içerisinde yerleşim yerini büsbütün yok etti. Bugün burası, Avustralya’nın Kara Yazı olarak bilinen devrin sembolüne dönüşmüş durumda.
Avustralya’da günlerce devam eden yangınlarda 34 kişi hayatını yitirirken, yaklaşık 3 milyar hayvanın öldüğü kestirim ediliyor. Yangınlarda 186 bin kilometrekarelik bir alan yok oldu.
Her ne kadar bilhassa yaz aylarında orman yangınlarının görülmesi doğal kabul edilse de artık bu olaylar dünya genelinde daha sık, yaygın ve ağır bir hale geliyor.
Çıkan bu yangınlarda, yaz periyodunda kurak hava ve kimi vakit rüzgarın da sayesinde alevler süratli bir biçimde yayılır.
Alevler hızlandığında ise yangınla çaba takımlarının bunu durdurması, denetim atlına alması ve yangının güzergâhı üstündeki konut ve öteki mülklerin korunması da neredeyse imkansız bir hal alır.
DOĞAL TARİH YİNE YAZILIYOR
tıpkı vakitte, orman yangınlarının biroldukca habitatta uzun müddettir görülen doğal döngünün bir kesimi olduğunun da altını çizmek gerekiyor.
Bu doğal yangınlar olmasaydı, bu ortamlarda gelişen çeşitlerin birçoğuna bugün sahip olamazdık.
Gelecekte oluşacak ormanları filizlendirmek ve ortaya çıkmasını sağlamak için sahiden de ateşe muhtaçlık duyan ağaç cinsleri var.
Örneğin, okaliptüs ağacının bir cinsinde, tohumlar reçineyle kaplanmıştır. Bu tohumların açığa çıkması için reçinenin erimesi, bunun için de ateş gerekir.
vakit içinde kabuğu kalınlaşarak, altında kalan ve ağaç boyunca besin ile su taşıyan gövdeyi korumak için ısı kalkanı oluşturan ağaç çeşitleri de bulunuyor.
Şayet yangın ve ateş olmasaydı, hayatta kalmak için “yangın ekolojisine” bağlı olan yahut bu duruma ahenk sağlayan ağaç tiplerinin büyük çoğunluğu varlıklarını sürdürmek için çaba etmek durumunda kalırdı. Bu da bu tiplerin hayatta kalmasını daha da zorlaştıracaktı.
“DURUM DERT VERİCİ”
birebir vakitte, bir vakit içinder ekosistem açısından kritik rol oynayan yangıların artık fazlaca daha sık ve şiddetli bir hal aldığına dair korkular da giderek artıyor.
ABD Global Değişim Araştırma Programı’nın 2017 tarihindeki bir raporunda, son senelerda “orman yangınları faaliyetinde derin bir artış olduğuna” dikkat çekildi.
Orman yangınlarına yönelik risklerin artmasının niçinleri içinde havaların daha sıcak olması, daha kuru şartların oluşması, kuraklığın artması ve yangın mevsiminin de uzaması gösteriliyor.
Başka bir etken de, bitki ve ağaçların yaygın olarak ölmesine niye olan yeni ziyanlı canlıların ve hastalıkların ortaya çıkması.
Örneğin, zümrüt kül kurdu olarak bilinen bir ziyanlı canlı, ABD genelinde milyonlarca ağacın vefatına niye oldu.
Ölen bu ağaçlar, geniş yerlerde odun olarak kalır ve bu da bir yangın başladığında yakıt bakılırsavi görür.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli de (IPCC) dördüncü kıymetlendirme raporunda şu değerlendirmelere yer verdi:
“Orman yangınları ve böcek istilası üzere aksilikler artıyor. Toprakların daha da kuruması ve büyüme periyotlarının uzamasıyla bu aksiliklerin sıcaklıkların arttığı bir gelecekte sıklaşması fazlaca mümkün. Yaz mevsiminin daha sıcak geçmesiyle yıllık yangın çıkma riski ihtimalinin de yüzde 10 ile 30 oranında artması bekleniyor.”
Birtakım orman yangınlarına yıldırım düşmeleri üzere doğal niçinler yol açsa da, büyük çoğunluğunun beşerler tarafınca kazara ya da kasıtlı olarak başlatıldığına inanılıyor.
Bilim insanları, ormanda yaşayan toplulukların artan yangın riskine karşı daha dirençli olmalarına yardımcı olacak tedbirler geliştirmenin gerekli olduğunu söylüyor.
Bu tedbirler içinde yerleşim yerlerinin etrafındaki alanların idaresi ve yangın risklerini azaltmaya dönük eğitimlerin artırılması öncelikli geliyor.
Alıntıdır