Türkiye'De Ilk Kitap Ne Zaman Basıldı ?

Ruya

New member
11 Mar 2024
90
0
0
Türkiye’de İlk Kitap Ne Zaman Basıldı?

Türkiye’de basılan ilk kitap konusu, ülkenin kültürel ve entelektüel geçmişine dair önemli bir kilometre taşıdır. Basım teknolojisinin Osmanlı İmparatorluğu'na nasıl girdiği ve bu sürecin Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte nasıl şekillendiği, modern Türk kültürünün temellerini anlamak için büyük bir öneme sahiptir. Bu makale, Türkiye'de ilk kitabın ne zaman basıldığını, bu süreçteki önemli gelişmeleri ve bu alandaki soruları ele alacaktır.

Türkiye'de Kitap Basımının Başlangıcı

Türkiye’de kitap basımının tarihi, Osmanlı İmparatorluğu’na dayanmaktadır. Ancak, matbaanın Osmanlı topraklarına girmesi, Batı’daki gelişmelere oranla oldukça geç olmuştur. Avrupa’da matbaanın icadı, 15. yüzyılın ortalarına denk gelirken, Osmanlı İmparatorluğu’nda matbaanın kullanımı ancak 18. yüzyılın sonlarına doğru mümkün olabilmiştir. Bu geç kalış, Osmanlı'nın geleneksel yazılı kültürüne dayalı el yazması kitaplarla olan güçlü bağından kaynaklanıyordu.

Osmanlı'da ilk matbaanın kurulumuna dair bilinen ilk adım 1727 yılına dayanır. İstanbul’daki İbrahim Müteferrika, matbaanın Osmanlı'da kullanılmasını sağlamak için çeşitli çalışmalar yapmış ve 1727 yılında ilk matbaasını kurmuştur. Ancak, bu matbaanın ilk eserleri daha çok bilimsel ve dini içeriklerden oluşmuştur.

Türkiye’de İlk Basılan Kitap Nedir?

Türkiye’de basılan ilk kitap, 1729 yılında İbrahim Müteferrika tarafından basılan "Vankulu Lügati"dir. Bu eser, bir Arapça-Türkçe sözlüktür ve Osmanlı İmparatorluğu’nda basılan ilk Türkçe eserdir. "Vankulu Lügati"nin basımı, matbaanın Osmanlı topraklarında kabul görmeye başladığını ve bilimsel, kültürel yayının ilk adımlarının atıldığını göstermektedir.

İbrahim Müteferrika’nın bu eseri basmasının ardından, diğer önemli eserler de peş peşe gelmiştir. Ancak Müteferrika’nın matbaanın kullanılmasında karşılaştığı zorluklar, toplumun matbaanın sağladığı kolaylıkları henüz tam olarak anlamamış olmasından kaynaklanıyordu. Bu durum, matbaanın yayılma sürecini yavaşlatmıştır.

Türkiye’de İlk Kitap Ne Zaman Basıldı?

Türkiye’de ilk kitabın basımı, yukarıda da bahsedildiği gibi 1729 yılına dayanır. Bu, İbrahim Müteferrika’nın matbaanın Osmanlı’da kullanılmaya başlandığı dönemde basılan ilk eserdir. Ancak, matbaanın yaygınlaşması çok daha uzun bir süre almıştır. İlk kitabın basılmasından sonra, matbaanın kullanımı daha da artmış ve bilimsel eserlerin yanı sıra edebi eserler de basılmaya başlanmıştır. Matbaanın Osmanlı’daki etkisi, özellikle Tanzimat dönemiyle birlikte daha belirgin hale gelmiştir.

Matbaanın Türkiye’de Yaygınlaşması ve Kitap Kültürünün Gelişimi

Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaanın kabul edilmesinin ardından, kitap kültürünün gelişimi de hız kazanmıştır. Ancak, matbaanın toplumsal kabulü bir yandan dinî ve kültürel engellerle, diğer yandan ekonomik zorluklarla sınırlı olmuştur. Bu zorluklar, özellikle matbaanın halka hitap eden eserler üretmesi noktasında belirgin olmuştur. Osmanlı'da halkın okuma yazma oranının düşük olması ve kitapların genellikle elit kesim tarafından talep edilmesi, matbaanın yaygınlaşmasını engelleyen faktörlerden bazılarıdır.

Tanzimat dönemi (1839-1876) ve özellikle II. Meşrutiyet dönemi (1908), matbaanın ve kitaba olan ilgiyi artıran önemli dönüm noktalarından biri olmuştur. Bu dönemle birlikte, devlet destekli kitap yayımlama faaliyetleri artmış ve matbaanın sosyal hayatta daha geniş bir yer edinmesi sağlanmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru, Osmanlı'dan Cumhuriyet Türkiye'sine geçişle birlikte kitap basımı daha profesyonel bir hale gelmiş, özel yayınevleri ve matbaalar çoğalmıştır.

Türkiye'de Matbaanın Toplumsal Etkisi Nedir?

Matbaanın Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemi üzerindeki etkisi büyük olmuştur. Kitap basımı, yalnızca bilimsel ve dini içeriklerin yayılmasına katkıda bulunmakla kalmamış, aynı zamanda edebiyatın, gazeteciliğin ve modern eğitimin temellerini atmıştır. Bununla birlikte, matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte, halkın eğitim seviyesinin yükselmesi sağlanmış, kültürel bir devrim gerçekleşmiştir.

Matbaanın toplumsal etkisi sadece kitap basımının artmasıyla sınırlı kalmamış, aynı zamanda dönemin önemli düşünürlerinin eserlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Bu da düşünsel bir uyanışa ve toplumsal yeniliklerin hız kazanmasına zemin hazırlamıştır.

Matbaanın Türkiye’deki İlk Yansıması: Kitaplar ve Edebiyat

Türkiye’deki ilk kitapların basımı, edebiyatın gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. "Vankulu Lügati"nin ardından basılan diğer önemli eserler, özellikle edebi türlerin gelişmesine katkı sağlamıştır. Tanzimat dönemi edebiyatının başlangıcı, halkla daha çok iletişime geçmek isteyen aydınlar sayesinde şekillenmiş ve matbaanın gücü bu süreçte önemli bir yer tutmuştur.

Matbaanın etkisiyle, dergiler, gazeteler ve özellikle roman türü daha fazla yayımlanmaya başlamıştır. Osmanlı'dan Cumhuriyet Türkiye'sine geçişin ardından, kitap basımının ve yayınevlerinin gelişmesiyle birlikte Türk edebiyatı daha zengin ve çeşitli hale gelmiştir.

Sonuç

Türkiye’de ilk kitap basımının tarihi, kültürel ve entelektüel bir mirası yansıtır. İbrahim Müteferrika’nın 1729 yılında basmış olduğu "Vankulu Lügati", matbaanın Osmanlı İmparatorluğu’nda kabul gördüğü ve kitap kültürünün temellerinin atıldığı bir dönüm noktasıdır. Matbaanın gelişmesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra kitap kültürü, Türkiye'nin toplumsal ve kültürel yapısını derinden etkilemiştir. Günümüzde Türkiye’de kitap basımı ve yayıncılık sektörü, bu uzun tarihi sürecin ürünü olarak gelişmeye devam etmektedir.