Bir yanda global iklim krizinde insan tesirini azaltmak için akaryakıt kullanmasının nasıl daha fazla azaltılacağı ve bir yandan da artan ısınma masrafları tartışılırken uzmanlardan üşümenin sıhhate olumlu tesirleriyle ilgili bir araştırma geldi.
Araştırmalar; soğuğa ahenk sağlamanın, kilo denetiminden daha âlâ bir zihinsel sıhhate kadar değişen faydalarıyla sıhhat için yeterli olabileceğini gösteriyor.
İngiltere’nin saygın gazetelerinden Telegraph’ta yazdığı sıhhat üzerine makalelerle dikkat çeken Caroline Williams, odağına bu kere artık kendini hissettirmeye başlayan soğuk günlerin insan bedenine tesirini aldı. Williams, yalnızca global ısınmaya olan etkiyi azaltmak ya da daha düşük ısınma masrafına sahip olmak için değil, hem de daha sağlıklı bir vücut için de üşümenin kıymetli olduğuna dikkat çekiyor.
Soğuduğumuzda meydana gelen en bariz şey, bedenin ısı üretmek için hayli çalışması gerektiği. Bunu yapmanın bir yolu da köprücük kemiği, boyun ve omurga etrafında az ölçüde bulunan kahverengi yağ depolarını harekete geçirmek. Derimizin altında sallanan beyaz yağın tersine, kahverengi yağ kalori depolamaz, yakar. Kahverengi yağ, ısı üretmek için glikozu yakan küçük hücresel güç santralleri olan mitokondri ile dolu. Sıcaklık düştüğünde bu fabrikalar devreye giriyor.
OBEZİTEYİ ÖNLEYEBİLİR Mİ?
Son birkaç yıldır da kahverengi yağ, obeziteyi tedbire potansiyeli niçiniyle büyük ölçüde araştırmaların gayesi olmuş durumda. Birtakım araştırmalar, merkezi olarak ısıtılan ömür alanlarının artması ile obezitedeki artış içinde bir irtibat olduğunu öne sürüyor. Kahverengi yağ ölçüsü bireyden şahsa değişir ve daha ince beşerler daha fazlasına sahip olma eğilimindedir. Nottingham Üniversitesi’nden Michael Symonds, obez insanların daha az toplam kahverengi yağı olduğuna dikkat çekiyor.
Williams yazısında, sistemli soğuğa maruz kalmanın, sadece beden soğuduğunda değil, daha sonrasında birkaç saat boyunca kahverengi yağ aktivitesini ve güç tüketimini artırdığını belirtiyor. Bu da üşümenin, en az uğraşla birkaç kalori yakmanın kolay bir yolu olabileceğini söylüyor: “Bunu uygulamaya koymak, termostatı bir süreliğine kısmak kadar sıradan olabilir.”
DAHA FAZLA KALORİ YAKILIYOR
Ayrıyeten Hollanda’da yapılan bir araştırma, 15-16°C’lik bir odada 10 günden çok vakit geçiren şahısların kahverengi yağ aktivitelerini artırdığını ve daha fazla kalori yaktığını buldu. Deneyde, gönüllüler soğukta günde altı saat geçirdiler, lakin araştırmayı yöneten Maastricht Üniversitesi’nden Wouter van Marken Lichtenbelt, muhtemelen hayli daha azının da kâfi olabileceğini belirtiyor: “Bütün gün maruz kalmanıza gerek yok. Muhtemelen en az bir saat gerekli.”
Kopenhag Üniversitesi’nden Susanna Søberg tarafınca yürütülen yeni bir araştırma ise, olağan soğuk su yüzücülerinin kahverengi yağının soğuğa alışkın olmayan insanlara göre daha fazla kalori yaktığını buldu. Bunun kilo denetimi ile ne kadar ilgili olduğu çabucak hemen net değil; lakin soğuk havada yapılan başka antrenman biçimleri kalori yakmanın daha uygun yolları olabilir: Soğukta yürümek, koşmak yahut bisiklete binmek, birebir şeyi sıcak havalarda yapmaktan daha fazla kalori yaktırır.
DAHA SAĞLIKLI BİR BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Yavaş yavaş daha soğuk bir odaya alışmanın tersine, soğuk suya girmek her vakit sistem için bir şoktur. Beden suda havada olduğundan epeyce daha süratli soğur ve deriden gelen süratli ısı kaybı, gerilim hormonları kaç reaksiyonunu başlatır. Bu kısa, keskin şok; daha sağlıklı bir bağışıklık sistemi de dahil olmak üzere biroldukca yarar ile ilişkilendirilir.
Bir çalışma, birinci adrenalin patlamasının akabinde kandaki anti-inflamatuar kimyasallarda bir artış olduğunu ve bunun da bağışıklık yansısını baskıladığını buldu. sonrasındasında, bağışıklık reaksiyonunu uyarmak için küçük bir ölçü bakteri enjekte edildiğinde, soğuğa maruz kalan bireylerde, kendilerini soğuk suya daldırmayan şahıslara nazaran daha az semptom ve daha düşük ateş görüldü.
HER GÜN 30-90 SANİYELİK SOĞUK DUŞ
3.000’den çok gönüllüyle yapılan farklı bir çalışmada da bir ay boyunca her gün 30 ila 90 saniyelik soğuk suyla ılık bir duşu sonlandıranların, hastalık niçiniyle işten müsaade alma olasılıkları yüzde 30 daha az olduğu görüldü.
Aslında, soğuk duş alan beşerler hâlâ birebir sıklıkta hastalanıyorlardı; lakin işten müsaade alacak kadar hasta hissetmiyorlardı. Bunun sebebi ise, kendimizi hasta hissettiğimizde semptomların birçoklarının virüsün kendi tesirlerinden çok bağışıklık reaksiyonumuzun kararı olması olabilir. Soğuğa maruz kalmanın iştirakçilerin bağışıklık sistemlerini daha verimli hale getirmesi ve bu niçinle daha az semptom yaşamaları muhtemel.
Portsmouth Üniversitesi’nde soğuğa maruz kalmanın fizyolojik tesirlerini inceleyen Mike Tipton soğuk duş alan şahıslar için, “Uyandıklarını ve kendilerini canlı hissettiklerini söylüyorlar; aslında bu, pek değerli bir fizyolojik gerilim kararı olarak gerilim hormonlarının salınımı” diyor.
RUH HALİNİ DE DÜZENLİYOR
2018’de British Medical Journal’da yayınlanan bir araştırma, uzun yıllar depresyon ve anksiyete yaşayan bir bayanın tertipli olarak açık su yüzmeye başladıktan daha sonra ilaç almayı bırakabildiğini bildirdi. Lakin ruh halindeki düzelmenin ardında soğuk su mu yoksa arkadaşlık yahut tabiatta vakit geçirmek üzere diğer bir şey mi olduğundan emin olmak için daha fazla gönüllüyle yapılan daha büyük çalışmalara muhtaçlık var.
tıpkı vakitte Tipton, soğuk şok yansısının tehlikelerini de vurguluyor: “Cilt soğuk suyu hissettiğinde keskin derin nefes alımı yahut soluk çekme refleksini denetim etmek imkansızdır ve ağzınız sudayken bu olursa, boğulma riski devasa yüksekliktetir. Bu Yavaş yavaş girmek ve alışmak epeyce daha güzel.”
Williams da soğuk su tesirindeki öteki tehlikelere dikkat çekiyor: “Başka tehlikeler de var. Sıhhat sıkıntıları olmayan insanlarda bile kalp krizi riskini artırır. Nadiren görülse de hafıza kaybına niye olabilir.”
Araştırmalar; soğuğa ahenk sağlamanın, kilo denetiminden daha âlâ bir zihinsel sıhhate kadar değişen faydalarıyla sıhhat için yeterli olabileceğini gösteriyor.
İngiltere’nin saygın gazetelerinden Telegraph’ta yazdığı sıhhat üzerine makalelerle dikkat çeken Caroline Williams, odağına bu kere artık kendini hissettirmeye başlayan soğuk günlerin insan bedenine tesirini aldı. Williams, yalnızca global ısınmaya olan etkiyi azaltmak ya da daha düşük ısınma masrafına sahip olmak için değil, hem de daha sağlıklı bir vücut için de üşümenin kıymetli olduğuna dikkat çekiyor.
Soğuduğumuzda meydana gelen en bariz şey, bedenin ısı üretmek için hayli çalışması gerektiği. Bunu yapmanın bir yolu da köprücük kemiği, boyun ve omurga etrafında az ölçüde bulunan kahverengi yağ depolarını harekete geçirmek. Derimizin altında sallanan beyaz yağın tersine, kahverengi yağ kalori depolamaz, yakar. Kahverengi yağ, ısı üretmek için glikozu yakan küçük hücresel güç santralleri olan mitokondri ile dolu. Sıcaklık düştüğünde bu fabrikalar devreye giriyor.
OBEZİTEYİ ÖNLEYEBİLİR Mİ?
Son birkaç yıldır da kahverengi yağ, obeziteyi tedbire potansiyeli niçiniyle büyük ölçüde araştırmaların gayesi olmuş durumda. Birtakım araştırmalar, merkezi olarak ısıtılan ömür alanlarının artması ile obezitedeki artış içinde bir irtibat olduğunu öne sürüyor. Kahverengi yağ ölçüsü bireyden şahsa değişir ve daha ince beşerler daha fazlasına sahip olma eğilimindedir. Nottingham Üniversitesi’nden Michael Symonds, obez insanların daha az toplam kahverengi yağı olduğuna dikkat çekiyor.
Williams yazısında, sistemli soğuğa maruz kalmanın, sadece beden soğuduğunda değil, daha sonrasında birkaç saat boyunca kahverengi yağ aktivitesini ve güç tüketimini artırdığını belirtiyor. Bu da üşümenin, en az uğraşla birkaç kalori yakmanın kolay bir yolu olabileceğini söylüyor: “Bunu uygulamaya koymak, termostatı bir süreliğine kısmak kadar sıradan olabilir.”
DAHA FAZLA KALORİ YAKILIYOR
Ayrıyeten Hollanda’da yapılan bir araştırma, 15-16°C’lik bir odada 10 günden çok vakit geçiren şahısların kahverengi yağ aktivitelerini artırdığını ve daha fazla kalori yaktığını buldu. Deneyde, gönüllüler soğukta günde altı saat geçirdiler, lakin araştırmayı yöneten Maastricht Üniversitesi’nden Wouter van Marken Lichtenbelt, muhtemelen hayli daha azının da kâfi olabileceğini belirtiyor: “Bütün gün maruz kalmanıza gerek yok. Muhtemelen en az bir saat gerekli.”
Kopenhag Üniversitesi’nden Susanna Søberg tarafınca yürütülen yeni bir araştırma ise, olağan soğuk su yüzücülerinin kahverengi yağının soğuğa alışkın olmayan insanlara göre daha fazla kalori yaktığını buldu. Bunun kilo denetimi ile ne kadar ilgili olduğu çabucak hemen net değil; lakin soğuk havada yapılan başka antrenman biçimleri kalori yakmanın daha uygun yolları olabilir: Soğukta yürümek, koşmak yahut bisiklete binmek, birebir şeyi sıcak havalarda yapmaktan daha fazla kalori yaktırır.
DAHA SAĞLIKLI BİR BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Yavaş yavaş daha soğuk bir odaya alışmanın tersine, soğuk suya girmek her vakit sistem için bir şoktur. Beden suda havada olduğundan epeyce daha süratli soğur ve deriden gelen süratli ısı kaybı, gerilim hormonları kaç reaksiyonunu başlatır. Bu kısa, keskin şok; daha sağlıklı bir bağışıklık sistemi de dahil olmak üzere biroldukca yarar ile ilişkilendirilir.
Bir çalışma, birinci adrenalin patlamasının akabinde kandaki anti-inflamatuar kimyasallarda bir artış olduğunu ve bunun da bağışıklık yansısını baskıladığını buldu. sonrasındasında, bağışıklık reaksiyonunu uyarmak için küçük bir ölçü bakteri enjekte edildiğinde, soğuğa maruz kalan bireylerde, kendilerini soğuk suya daldırmayan şahıslara nazaran daha az semptom ve daha düşük ateş görüldü.
HER GÜN 30-90 SANİYELİK SOĞUK DUŞ
3.000’den çok gönüllüyle yapılan farklı bir çalışmada da bir ay boyunca her gün 30 ila 90 saniyelik soğuk suyla ılık bir duşu sonlandıranların, hastalık niçiniyle işten müsaade alma olasılıkları yüzde 30 daha az olduğu görüldü.
Aslında, soğuk duş alan beşerler hâlâ birebir sıklıkta hastalanıyorlardı; lakin işten müsaade alacak kadar hasta hissetmiyorlardı. Bunun sebebi ise, kendimizi hasta hissettiğimizde semptomların birçoklarının virüsün kendi tesirlerinden çok bağışıklık reaksiyonumuzun kararı olması olabilir. Soğuğa maruz kalmanın iştirakçilerin bağışıklık sistemlerini daha verimli hale getirmesi ve bu niçinle daha az semptom yaşamaları muhtemel.
Portsmouth Üniversitesi’nde soğuğa maruz kalmanın fizyolojik tesirlerini inceleyen Mike Tipton soğuk duş alan şahıslar için, “Uyandıklarını ve kendilerini canlı hissettiklerini söylüyorlar; aslında bu, pek değerli bir fizyolojik gerilim kararı olarak gerilim hormonlarının salınımı” diyor.
RUH HALİNİ DE DÜZENLİYOR
2018’de British Medical Journal’da yayınlanan bir araştırma, uzun yıllar depresyon ve anksiyete yaşayan bir bayanın tertipli olarak açık su yüzmeye başladıktan daha sonra ilaç almayı bırakabildiğini bildirdi. Lakin ruh halindeki düzelmenin ardında soğuk su mu yoksa arkadaşlık yahut tabiatta vakit geçirmek üzere diğer bir şey mi olduğundan emin olmak için daha fazla gönüllüyle yapılan daha büyük çalışmalara muhtaçlık var.
tıpkı vakitte Tipton, soğuk şok yansısının tehlikelerini de vurguluyor: “Cilt soğuk suyu hissettiğinde keskin derin nefes alımı yahut soluk çekme refleksini denetim etmek imkansızdır ve ağzınız sudayken bu olursa, boğulma riski devasa yüksekliktetir. Bu Yavaş yavaş girmek ve alışmak epeyce daha güzel.”
Williams da soğuk su tesirindeki öteki tehlikelere dikkat çekiyor: “Başka tehlikeler de var. Sıhhat sıkıntıları olmayan insanlarda bile kalp krizi riskini artırır. Nadiren görülse de hafıza kaybına niye olabilir.”